Krew w moczu (krwiomocz) – co oznacza krew w moczu?

Wszystko o badaniach
Artykuły
Redakcja Diagnostyki
Udostępnij

Czerwony lub różowy mocz, pieczenie, problemy z załatwianiem potrzeb fizjologicznych – to tylko niektóre objawy, których nie należy ignorować. Krwiomocz może być objawem chorób układu moczowego. Aby je zdiagnozować, lekarz może zalecić badanie ogólne moczu, a także, w uzasadnionych wypadkach, USG czy urografię. Zabarwienie moczu na kolor czerwony może mieć także przyczyny niechorobowe. Jednakże za każdym razem powinno być to zweryfikowane laboratoryjnym badaniem moczu. Oto najczęstsze przyczyny pojawienia się krwi w moczu.

Krew w moczu –  krwiomocz a krwinkomocz

Krew w moczu, czyli krwiomocz, powoduje zmianę jego zabarwienia na kolor różowawo-czerwonawy. Krwiomoczu (krwiomoczu makroskopowego) nie należy mylić z krwinkomoczem (krwiomoczem mikroskopowym), w przypadku którego u chorego pojawia się zwiększona liczba erytrocytów (krwinek czerwonych) w moczu (powyżej 3 w polu widzenia w jednej próbce moczu), ale jego kolor pozostaje bez zmian. Obecność krwi w moczu potwierdzić (jeśli mówimy o krwiomoczu) lub wykryć (jeśli mówimy o krwinkomoczu) można w badaniu ogólnym moczu. Jest ono rozpoczynane z użyciem testu paskowego, którego ewentualny dodatni wynik jest weryfikowany w badaniu mikroskopowym.

Krwiomocz − przyczyny

Krwiomocz może pojawiać w chorobach górnego odcinka układu moczowego. Krew w moczu może być objawem: kamicy moczowej, torbieli nerek, gruźlicy nerek lub nowotworów. Mocz z krwią może występować także przy zapaleniu cewki moczowej, jej zwężeniu, obecności ciała obcego lub nowotworu.

Inne przyczyny krwiomoczu to choroby gruczołu krokowego, a więc rozrost, zapalenie lub rak stercza, a także choroby pęcherza – zapalenie pęcherza, polipy, czy kamienie. Krwiomocz u kobiet może być także związany z  endometriozą.

Krwiomocz mikroskopowy, choć niewidoczny gołym okiem, również może sygnalizować poważne choroby. Pojawienie się krwinek czerwonych w moczu nie jest objawem specyficznym. Zwiększona ilość erytrocytów w polu widzenia może oznaczać schorzenia nerek, np. zapalenie kłębuszkowe i cewkowo-śródmiąższowe, wielotorbielowatość nerek, czy rzadki zespół Alporta. Krwiomocz mikroskopowy może być także objawem schorzeń dróg moczowych (swoistych i nieswoistych), kamicy układu moczowego, chorób naczyń krwionośnych, nowotworów czy różnego rodzaju skaz krwotocznych.

Krew w moczu a stany zapalne dróg moczowych

Mocz z krwią i pieczenie podczas oddawania moczu mogą oznaczać zapalenie dróg moczowych. Dlatego „sikanie krwią” powinno skłaniać do wykonania odpowiednich badań. Typowe objawy zakażenia pęcherza i dróg moczowych to ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, częsta potrzeba korzystania z toalety oraz ból lub kłucie w dole brzucha. Choroby układu moczowego i jego stany zapalne mogą prowadzić do zakażenia nerek. W takim wypadku pojawić się może gorączka, ból w okolicach nerek, osłabienie, nudności i wymioty.

U dzieci zapalenie dróg moczowych wiąże się z brakiem apetytu, gorączką, wymiotami i ogólnym rozdrażnieniem. W rzadkich przypadkach można zaobserwować skrzepy krwi w moczu dziecka, co powinno być pilnym wskazaniem do wizyty u lekarza.

Krwiomocz jest przesłanką do wykonania ogólnego badania moczu. W uzasadnionych przypadkach, konieczne mogą być także badania takie jak: USG nerek i dróg moczowych, urografia oraz tomografia. Leczenie zakażenia nerek, pęcherza moczowego lub cewki moczowej zazwyczaj polega na podaniu odpowiedniego antybiotyku.

Krew w moczu a choroby nerek

Krwiomocz (makro- czy mikroskopowy) może być związany z chorobami nerek. Jednym z najczęstszych powodów obecności krwi w moczu jest kamica nerkowa, zapalenie nerek z nawracającym krwiomoczem, a w skrajnych przypadkach rak nerki.

W celu właściwego zdiagnozowania chorób nerek wykonuje się m.in. badanie ogólne moczu oraz ultrasonografię (USG). Kiedy u chorego pojawia się krew w moczu, wykonuje się też morfologię krwi. W przypadku niejasnego rozpoznania lub podejrzenia np. ostrego śródmiąższowego zapalenia nerek – można zalecić biopsję nerki. Jeśli krew w moczu jest następstwem kłębuszkowego zapalenia nerek, stosuje się leczenie przyczynowe. Może to być terapia immunosupresyjna, leczenie moczopędne lub ograniczenie podaży sodu.

Krwiomocz a choroby gruczołu krokowego (prostaty)

Krew w moczu u mężczyzn może oznaczać niekiedy choroby gruczołu krokowego. Stąd krwiomocz może wystąpić przy przeroście prostaty. Pierwszym niepokojącym objawem tego stanu są problemy z oddawaniem moczu. Przerost prostaty pojawia się zazwyczaj po 45. − 50. roku życia i dotyczy nawet połowy badanych, a po 60. roku życia – 70% mężczyzn (Kwias Z. Łagodny rozrost stercza – podstawowe wiadomości dla lekarza rodzinnego. Przew. Lek. 2000; 9, 47-57). Problem ten w wielu przypadkach oznacza naturalny proces starzenia się organizmu i nie jest związany z innymi schorzeniami.

Przy postępującym przeroście prostaty, mężczyźni mogą mieć kłopoty z kompletnym opróżnieniem pęcherza, czy uczuciem parcia w okolicy pęcherza. W skrajnych sytuacjach może dochodzić do całkowitego zatrzymania moczu. Wystąpienie krwiomoczu i każdej innej nieprawidłowości związanej z oddawaniem moczu należy skonsultować z urologiem. Lekarz przeprowadzi pogłębioną diagnostykę występujących objawów. Ich przyczynami mogą być zarówno infekcje układu moczowego, jak i rak prostaty.

Krew w moczu a choroba nowotworowa

Krwiomocz może oznaczać chorobę nowotworową pęcherza, prostaty lub nerek. Nowotwory układu moczowego, według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, obejmują kilka jednostek chorobowych. Są one stosunkowo trudne do rozpoznania i bardzo często dają objawy w późnej fazie choroby, kiedy trudno jest o pełne wyleczenie. Z tego powodu krew w moczu, zaburzenia w oddawaniu moczu, ból pęcherza i nerek powinny być skonsultowane z lekarzem.

Krwiomocz a endometrioza

Dość rzadko krew w moczu jest kojarzona podczas diagnostyki z endometriozą (gruczolistością wewnątrzmaciczną, endometriosis). Endometrioza to obecność tkanki endometrium poza jamą macicy. Dotyczy od 10% do 20% kobiet na świecie. Endometriozę narządów układu moczowego spotyka się u niewielkiej grupy pacjentek − 1 − 2% i jest ona trudna do wykrycia. Dotyczyć ona może pęcherza moczowego, niekiedy moczowodu lub nerek. Endometrioza jest łagodną chorobą, ale może mieć ostry przebieg kliniczny. W endometriozie układu moczowego pojawia się ból w okolicy spojenia łonowego, krwiomocz podczas menstruacji, częstomocz i dysuria.

Leczenie endometriozy zależy od nasilenia objawów, czasu jej trwania i wieku pacjentki. Objaw, jakim jest krwiomocz, wymaga diagnostyki różnicowej z innymi chorobami układu moczowego.

Krew w moczu – przyczyny „niechorobowe”

Istnieją przypadki, w których czerwony mocz nie oznacza problemów ze zdrowiem. Czerwone zabarwienie moczu może być  następstwem spożycia określonych posiłków, np. buraków, rabarbaru, rydzów lub barwników spożywczych oraz niektórych leków. Te przyczyny pozwala wykluczyć laboratoryjne badanie ogólne moczu. Erytrocyty w moczu mogą pojawić się po intensywnym wysiłku lub po odbyciu stosunku płciowego. Krwiomocz może wystąpić także przy gorączce. Przed oddaniem moczu do analizy należy wyeliminować te czynniki.

Moczu nie należy też badać w trakcie menstruacji lub w okresie bezpośrednio przed lub po niej, gdyż domieszka krwi miesiączkowej może spowodować dodatni wynik badania w kierunku zarówno erytrocytów, jak i białka oraz leukocytów, co może prowadzić do błędnej interpretacji wyników badania ogólnego moczu.

Prawdopodobne zapalenie pęcherza, krwiomocz i ból w podbrzuszu powinny jednak być ważną przesłanką do wizyty u specjalisty i wykonania podstawowych badań. W związku z tym, że przebieg chorób układu moczowego może (przynajmniej przez pewien czas) być bezobjawowy, analiza ogólna moczu zaliczana jest do badań profilaktycznych, które u dorosłych bez żadnych objawów chorobowych powinny być wykonywane raz do roku.

Piśmiennictwo:

Jakie badania profilaktyczne powinieneś zrobić tego roku?
Molekularna diagnostyka alergii - Panele badań alergicznych POLYCHECK