Badania krwi i moczu w diagnostyce chorób wątroby - kiedy je wykonywać?
Wątroba pełni szereg bardzo istotnych funkcji w organizmie człowieka. Niestety, uszkodzenia wątroby prowadzące do zaburzeń jej czynności nie należą do rzadkości. W początkowym stadium, często przebiegają zupełnie bezobjawowo i przez długi czas mogą pozostać niezauważone. Badania wątrobowe warto więc wykonywać nie tylko wówczas, gdy pojawią się niepokojące symptomy. Okresowe badania profilaktyczne stanu wątroby pomogą wyłapać zaburzenia jej funkcji, co umożliwi pogłębienie diagnostyki i przeprowadzenie leczenia.
Badanie wątroby – kiedy warto je wykonać?
Jak w przypadku każdej innej funkcji organizmu, tak i w ocenie stanu wątroby regularne profilaktyczne badanie wątroby pozwalają na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości i wdrożenie leczenia. Ryzyko wirusowego zapalenia wątroby typu B i C to jeden z czynników, które pozwalają upowszechniać świadomość wagi profilaktyki chorób tego narządu. Niestety wiele osób uświadamia sobie, jak istotne jest poddawanie się regularnym badaniom, dopiero wówczas, gdy ogłaszane są akcje (np. szczepienia przeciwko żółtaczce) lub gdy planowany jest u nich zabieg chirurgiczny. Tymczasem oba wymienione typy zapalenia wątroby potrafią rozwijać się bez żadnych objawów nawet przez kilka lat lub objawy są na tyle niecharakterystyczne (np. ciągłe uczucie zmęczenia, obniżony nastrój), że początkowo nie wiąże się ich z chorobą wątroby.
Sygnałami do wykonania badań diagnostycznych wątroby powinny być m.in. takie symptomy, jak: żółte zabarwienie skóry i białkówek oczu, świąd skóry, powtarzające się ciemne zabarwienie moczu i ból w prawym podżebrzu.
Aby ocenić wielkość i konsystencję wątroby, lekarz wykonuje badanie fizykalne badanie wątroby – lekkie uciskanie brzucha dłonią i palcami pozwala na wstępną ocenę, czy istnieją jakieś nieprawidłowości w obrębie tego narządu. Podstawą do skierowania na szczegółowe badania laboratoryjne i dalszą diagnostykę może być sam wywiad lekarski.
Badania wątroby z krwi i moczu
Jakie „badania na wątrobę” możesz wykonać? Kondycję wątroby można sprawdzić za pomocą kilku testów laboratoryjnych. Pierwszy to tzw. próby wątrobowe: AST, ALT, bilirubina całkowita i GGTP, wykonywane we krwi.
ALT (czyli aminotransferaza alaninowa) i AST (czyli aminotransferaza asparaginianowa) to podstawowe wskaźniki funkcji wątroby. W diagnostyce ocenia się nie tylko ich wartości bezwzględne, ale także ich wzajemny stosunek.
Test GGTP, pozwalający rozpoznać ewentualne uszkodzenia w obrębie miąższu wątroby oraz dróg żółciowych, jest szczególnie istotnym badaniem u osób, u których istnieje podejrzenie chorób wątroby z powodu nadużywania alkoholu. Jeśli pacjent doświadcza problemów z zastojem żółci, istotną wskazówką będzie wynik fosfatazy alkalicznej (fosfatazy zasadowej). Podwyższony poziom bilirubiny może być związany z zastojem żółci, zaburzeniami genetycznymi czy anemią hemolityczną. Ocena poszczególnych frakcji bilirubiny (wolna lub sprzężona) ułatwia znalezienie przyczyny.
Określenie obcecności antygenu HBs we krwi daje informacje o aktywnej infekcji wirusem HBV (WZW B) lub nosicielstwie wirusa HBV, a testy na HCV pozwalają na uzyskanie informacji o aktualnym zakażeniu wirusem żółtaczki typu C, HCV (testy serologiczne – przeciwciała anty-HCV i testy genetyczne – identyfikacja materiału genetycznego wirusa). W badaniu moczu w celu oceny kondycji wątroby istotny jest kolor i gęstość pobranego materiału. Określa się także obecność w moczu bilirubiny i czerwonych ciałek krwi. Ciemna barwa moczu jest charakterystyczna dla chorób wątroby, które toczą się w trybie zaburzeń z odpływem żółci. Obecność w moczu bilirubiny i jej metabolitów może wskazywać na rozmaite choroby wątroby, a krwiomocz może być wynikiem zaburzeń krzepnięcia.
W ocenie funkcji wątroby, przydatne okazują się także inne badania krwi obwodowej, takie jak: morfologia, poziom białka całkowitego i albuminy, poziom amoniaku, jonogram czy badania układu krzepnięcia. Pamiętaj, by wszelkie nieprawidłowości w wynikach Twoich badań laboratoryjnych skonsultować z lekarzem.
Dalsza diagnostyka wątroby
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby poprzez testy laboratoryjne z krwi i moczu, lekarz może zlecić dalszą diagnostykę.
Do badań klinicznych wątroby należą m.in.:
- USG (ocena wielkości i struktury narządu),
- tomografia komputerowa (daje dwu- lub trójwymiarowy obraz narządu – pozwala na wykrycie poważniejszych zmian wątroby; jest to także rutynowe badanie po transplantacji),
- scyntygrafia (pokazuje wielkość, budowę, ubytki w tkance i zmiany zapalne),
- elastografia (ilościowa ocena włóknienia)
- arteriografia (ocena układu naczyń tętniczych wątroby – pokazuje ewentualne zmiany w ich obrębie)
- laparoskopia (makroskopowa ocena narządu, resekcja guza),
- biopsja i histologiczne badanie wycinka wątroby.
