Biegam więc badam…
Aktywność fizyczna to niewątpliwie słuszna droga do zachowania zdrowia, prawidłowej sylwetki i dobrej kondycji, zarówno fizycznej jak i psychicznej.
Obecnie bardzo popularne stało się bieganie, co jest naturalną konsekwencją jego wielu zalet. Jest to sport powszechnie dostępny, niezależny od pory dnia i roku, nie wymaga specjalnego sprzętu ani karnetu na siłownię. Wydawałoby się sport dla każdego, ale czy na pewno?
Zaczynając przygodę z bieganiem, nawet jako amatorzy, przygotowujemy się bardzo solidnie. Pamiętamy o tym aby dobrać właściwe obuwie, zadbać o pulsometr czy odpowiednią garderobę. Pamiętamy również o rozgrzewce i rozciąganiu – nieodzownym elemencie każdego treningu. Wszystko po to, aby nie nabawić się kontuzji. Słuszne podejście jednak czy pamiętamy także o wykonaniu niezbędnych, podstawowych badań, dzięki którym upewnimy się czy nasz organizm na pewno jest przystosowany do tego rodzaju aktywności?
Bieganie, jak każdy sport, stanowi wyzwanie i obciążenie dla organizmu, zwłaszcza w początkowej fazie. Nie powinniśmy zapominać o tym, że jest to sport wytrzymałościowy i obok wielu korzyści jakich dostarcza organizmowi, istnieją także pewne ryzyka. Każdy z nas dysponuje innymi możliwościami organizmu, a wiele schorzeń może przez dłuższy czas przebiegać bezboleśnie i bezobjawowo, aż do momentu zwiększonego obciążenia. Zwłaszcza jeśli dodatkowo cierpimy na przewlekłe choroby np. nadciśnienie, nadwagę lub bierzemy leki. Dlatego aby zminimalizować ryzyko niebezpiecznych powikłań warto do „startera” biegacza dołożyć kilka podstawowych badań, w tym badań laboratoryjnych.
Morfologia, ale nie tylko…
Morfologia krwi obwodowej jest najbardziej podstawowym i powszechnym badaniem diagnostycznym i pozwala na ogólny ogląd stanu zdrowia. Organizm podczas długotrwałego wysiłku potrzebuje wydolnego mechanizmu transportującego tlen do wszystkich komórek organizmu. Taką rolę spełnia hemoglobina zawarta w czerwonych ciałkach krwi czyli erytrocytach. Zatem zaburzenia w ilości i jakości erytrocytów mogą świadczyć o niedokrwistości, której przyczyny zdecydowanie należy wyjaśnić przed rozpoczęciem biegania. Natomiast ilość i wzajemne proporcje poszczególnych populacji leukocytów może zwrócić uwagę na trwające infekcje, alergie lub choroby przewlekłe. Innym ważnym wskaźnikiem w morfologii są trombocyty czyli płytki krwi, których nieprawidłowe poziomy wskazują na skłonność do krwawień gdy jest ich za mało lub zakrzepów kiedy za dużo. Jest to bardzo ważny parametr, długodystansowe biegi, zwłaszcza w górach, powodują z jednej strony zagęszczenie krwi i wzrost jej lepkości, z drugiej udowodniono, że długotrwały wysiłek prowadzi do aktywacji trombocytów. Tworzące się skrzepy stanowią zagrożenie i są czynnikiem mogącym spowodować niebezpieczne powikłania takie jak udar czy zawał w skrajnych przypadkach.
Obok morfologii krwi warto sprawdzić podstawowe wskaźniki biochemiczne oceniające wydolność poszczególnych organów. Jednym z takich markerów jest białko c-reaktywne CRP, będące bardzo czułym wskaźnikiem ostrych oraz przewlekłych stanów zapalnych różnego pochodzenia. Jego poziom we krwi wzrasta w odpowiedzi na infekcje zarówno wirusowe jak i bakteryjne, ale także w stanach zapalnych nie wynikających z infekcji takich jak choroby autoimmunologiczne, miażdżyca czy nowotwory.
W związku z intensyfikacją przemian biochemicznych w trakcie biegu istotna jest prawidłowa funkcja nerek, które podczas wysiłku fizycznego są bardziej obciążone. Podstawowymi parametrami sprawdzającymi funkcję tego narządu jest kreatynina i mocznik – ich stężenie we krwi da odpowiedź czy pracuje prawidłowo.
Aktywność fizyczna, w tym także bieganie to pogromca dla tkanki tłuszczowej i strażnik lipidogramu, reguluje poszczególne frakcje tłuszczowe obniżając stężenie „złego” cholesterolu oraz cholesterolu całkowitego we krwi. Nieprawidłowe poziomy wskaźników lipidowych to zwiększone ryzyko miażdżycy i incydentów serowo- naczyniowych. Osoby obarczone takim ryzykiem powinny ostrożnie rozpoczynać przygodę z bieganiem.
Podczas intensywnego biegu pocimy się, co wprowadza lekki zamęt elektrolitowy. Dlatego istotne, przed rozpoczęciem treningów, jest badanie w kierunku stężenia najważniejszych elektrolitów takich jak sód i potas. Zaburzenia elektrolitowe mogą okazać się przeciwwskazaniem do uprawiania sportów wytrzymałościowych. Za zmęczenie i osłabienie , a tym samym mniejszą wydolność odpowiada w naszym organizmie niedobór pierwiastka jakim jest magnez. Niestety trudno go przyswajamy, a łatwo tracimy. Warto poznać zasoby tego mikroelementu w naszym organizmie wykonując pomiar jego stężenia we krwi. Bardzo istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu wielu układów naszego ciała odgrywa witamina D. To ona odpowiada między innymi za przyswajanie wapnia i utrzymywanie gospodarki wapniowo-fosforanowej, a tym samym układu kostnego w dobrej kondycji. Witamina ta jest wytwarzana w skórze pod wpływem słońca. Niestety, mamy duże narażenie na jej niedobory, szczególnie po zimie. Zasadne jest więc skontrolowanie również poziomu wapnia oraz witaminy D we krwi.
Obok podstawowych badań krwi warto wykonać także analizę moczu. Wynik tego badania ocenia pracę nerek oraz ogólną kondycję organizmu. Obecność bakterii w moczu może oznaczać infekcje, a wykrycie glukozy może świadczyć o zaburzeniach metabolizmu węglowodanów.
Po wynikach..
Jeżeli wyniki badań czynnościowych oraz laboratoryjnych nie budzą niepokoju, mamy zielone światło do tego aby zacząć swoją przygodę z bieganiem. Jeśli jednak odbiegają od normy, warto je wcześniej skonsultować. Będąc już uprawnionymi biegaczami nie powinniśmy zapominać o regularnej kontroli swoich parametrów. Taka regularność pozwoli na ocenę zmian zachodzących w organizmie, a jednocześnie zapewni bezpieczeństwo uprawiania sportu. Niezależnie od tego czy nadal amatorskie, czy już bardziej profesjonalne, bieganie powinno być przyjemne i zdrowe.
Podsumowując: badania jakie warto oznaczyć: Morfologia, CRP, Kreatynina, Mocznik, Lipidogram, Potas, Sód, Wapń, Magnez, Witamina D, Badanie moczu.
e-PAKIETY FIT & ACTIVE dostępne w sklepie internetowym – sprawdź naszą ofertę.
Anna Piotrowska-Mietelska -Absolwentka Collegium Medicum UJ, diagnosta laboratoryjny i biolog molekularny specjalizująca się w laboratoryjnej genetyce medycznej. Kierownik Pracowni Biologii Molekularnej oraz specjalista ds. rozwoju biologii molekularnej w Laboratorium Medycznym DIAGNOSTYKA.
Ogólnopolska sieć Laboratoriów Medycznych DIAGNOSTYKA
