Co powoduje niedobór żelaza u dziecka?

Żelazo pełni kluczową rolę w organizmie, zwłaszcza u dzieci, które intensywnie rosną i rozwijają się.  Jego niedobór wpływa na wiele układów – od krwiotwórczego, przez nerwowy, po odpornościowy. Żelazo jest głównym składnikiem hemoglobiny, białka w czerwonych krwinkach, które transportuje tlen z płuc do tkanek. Bez wystarczającej ilości żelaza organizm nie może wytwarzać odpowiedniej liczby zdrowych krwinek czerwonych, co prowadzi do niedokrwistości (anemii). Żelazo wpływa na rozwój układu nerwowego, zwłaszcza w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym. Bierze udział w tworzeniu osłonek mielinowych oraz w produkcji neuroprzekaźników (dopaminy, serotoniny). Jego niedobór może powodować problemy z koncentracją, pamięcią, zachowaniem i uczeniem się.

Żelazo jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania kluczowych komórek odpornościowych. Niedobór może prowadzić do częstszych infekcji i osłabionej reakcji immunologicznej. Żelazo bierze udział w pracy mitochondriów – „elektrowni” komórek. Umożliwia wytwarzanie ATP, czyli energii potrzebnej do funkcjonowania organizmu. Dlatego niedobór żelaza może powodować zmęczenie, senność, osłabienie mięśni. Żelazo jest niezbędne w podziałach komórkowych i procesie wzrostu. Ma to szczególne znaczenie u dzieci, gdzie rozwój fizyczny i neurologiczny jest bardzo intensywny.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/badanie-zelaza-we-krwi-dlaczego-nalezy-kontrolowac-poziom-fe/

Co powoduje niedobór żelaza u dziecka?

Niedobór żelaza u dziecka może mieć różne przyczyny, w zależności od wieku, diety i ogólnego stanu zdrowia. U niemowląt i małych dzieci niedobór żelaza dotyczy szczególnie wcześniaków i dzieci z niską urodzeniową masą ciała a także dzieci mam z anemią podczas ciąży. W pierwszym okresie życia do niedoborów żelaza może doprowadzać dieta oparta głównie na mleku krowim, które ma niską zawartość żelaza. Ponadto wysokie spożycie mleka i produktów mlecznych może utrudniać wchłanianie z żywności tego ważnego pierwiastka. W pierwszym roku życia, w okresie przedszkolnym oraz dojrzewania zapotrzebowanie na żelazo rośnie.  U starszych dzieci przyczyną niewystarczającego statusu żelaza w organizmie jest unikanie spożycia mięsa, jaj, produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych oraz zbyt duża konsumpcja mleka i produktów mlecznych. Zaburzenia absorpcji żelaza mogą wynikać także z choroby trzewnej(celiakii), nietolerancji laktozy czy chorób zapalnych jelit. Ponadto infekcje pasożytami jelitowymi  mogą powodować deficyt żelaza. Niektóre pasożyty przytwierdzają się do śluzówki jelita i żywią się krwią gospodarza. Pasożyty mogą uszkadzać ściany jelita, co utrudnia wchłanianie żelaza z pożywienia. W odpowiedzi na infekcję pasożytniczą organizm może zwiększać produkcję komórek odpornościowych, co zwiększa zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek.  

Objawy niedoboru żelaza u dziecka

Niedobór żelaza u dziecka może objawiać się na kilka różnych sposobów, w zależności od stopnia niedoboru i wieku dziecka. Najczęstsze objawy niedoboru żelaza: zmęczenie, osłabienie, apatia, bladość skóry i błon śluzowych, zawroty głowy, bóle głowy, zimne dłonie i stopy, słaba koncentracja i trudności w nauce, zwiększona drażliwość i nerwowość. Ze strony układu pokarmowego możemy zaobserwować brak apetytu oraz zaparcia lub biegunki. Skutkiem niedoboru żelaza jest osłabienie odporności, co objawia się  częstymi infekcjami czy trudnością w gojeniu ran. Niedostateczny status żelaza uwidacznia się także pod postacią łamliwych paznokci, wypadających, suchych włosów, szorstkiej, przesuszonej skóry, zajadów w kącikach ust. U niemowląt i małych dzieci niewystarczający poziom żelaza może być przyczyną opóźnienia w rozwoju ruchowym i poznawczym, problemów ze snem, niechęci do ssania lub jedzenia. Objawem niedoboru żelaza są także zaburzone wskaźniki czerwonokrwinkowe w morfologii krwi.

Jak uzupełnić niedobór żelaza u dziecka?

Leczenie niedoboru żelaza u dzieci powinno w pierwszej kolejności identyfikować i usuwać przyczynę niedoboru żelaza. Na przykład, jeśli niedobór żelaza jest konsekwencją infekcji  pasożytniczej, należy ją leczyć. Eliminujemy błędy dietetyczne i wzbogacamy dietę w produkty będące dobrym źródłem żelaza, do których należy: czerwone mięso (wołowina, cielęcina), wątróbka, kurczak, indyk, ryby (np. łosoś, sardynki). Dobrym źródłem żelaza są także jaja, zielone warzywa (szpinak, brokuł, natka pietruszki), rośliny strączkowe (soczewica, ciecierzyca), pełnoziarniste produkty zbożowe (kasze, chleb razowy), owoce suszone (morele, śliwki, figi), nasiona (dynia, słonecznik, sezam). Po konsultacji z lekarzem i na podstawie jego zaleceń możemy wprowadzić uzupełnienie diety pod postacią leków lub suplementów diety. Leczenie trwa zwykle kilka miesięcy, zależnie od nasilenia niedoboru.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/nadmiar-zelaza-poznaj-mozliwe-przyczyny/

Żelazo u dzieci normy

Normy wyników stężenia żelaza we krwi mogą nieznacznie różnić się pomiędzy poszczególnymi laboratoriami. Dlatego w celu weryfikacji otrzymanych wyników należy zestawić wykryte poziomy żelaza z zakresem referencyjnym, który każdorazowo umieszczany jest na wydawanej pacjentowi dokumentacji. Warto pamiętać, że prawidłowe stężenia żelaza we krwi są różne dla poszczególnych grup wiekowych i płci.  Właściwa ocena przyczyn nieprawidłowych poziomów żelaza we krwi może wymagać dodatkowego oznaczenia innych parametrów oraz wzięcia pod uwagę dodatkowych obciążeń zdrowotnych – z tego powodu wyniki badania żelaza najlepiej skonsultować z lekarzem, który jednocześnie będzie w stanie zaplanować dalsze procedury.

Niskie żelazo u dziecka przy jednoczesnej prawidłowej hemoglobinie

Niskie żelazo u dziecka przy jednoczesnej prawidłowej hemoglobinie to sytuacja, która może wzbudzać niepokój, ale nie zawsze oznacza anemię. Dzieje się tak we wczesnym etapie niedoboru żelaza – organizm zaczyna zużywać zapasy żelaza, ale jeszcze nie doszło do spadku wartości hemoglobiny. Rezerwy żelaza (np. ferrytyna) mogą być już obniżone, ale funkcja krwiotwórcza nadal działa prawidłowo. Przyczyną niskiego żelaza przy jednocześnie prawidłowej wartości hemoglobiny, może być także  fizjologiczny niedobór żelaza u szybko rosnącego dziecka. U dzieci, zwłaszcza w wieku niemowlęcym i w okresie skoków wzrostowych, zapotrzebowanie na żelazo jest wysokie. Nawet przy prawidłowej hemoglobinie, niski poziom żelaza może świadczyć o tym, że organizm nie nadąża z uzupełnianiem zapasów.

Co warto sprawdzić dodatkowo przy niedoborze żelaza?

1. Ferrytynę – najlepiej pokazuje zapasy żelaza w organizmie
2. Transferynę i wysycenie transferyny – ocenia transport żelaza
3. CRP – by wykluczyć stan zapalny, który może zaburzyć wyniki ferrytyny
4. Morfologię– ocena poziomu hemoglobiny pomaga ocenić, czy niedobór żelaza wpływa na produkcję czerwonych krwinek, hematokryt określa procent objętości krwi zajmowanej przez czerwone krwinki, spadek hematokrytu może być związany z niedoborem żelaza
5. Witaminę B12 i kwas foliowy: niedobory tych witamin mogą również prowadzić do anemii
6. Badanie parazytologiczne kału
7. Badania obrazowe, w niektórych przypadkach lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej, aby wykluczyć ewentualne źródła krwawienia