Cukrzyca LADA – co oznacza? Objawy, leczenie, dieta

Cukrzyca to jedno z najczęściej występujących zaburzeń o charakterze metabolicznym. Choroba charakteryzuje się hiperglikemią, czyli stanem podwyższonego stężenia glukozy we krwi. Hiperglikemia może wynikać z defektu wydzielania oraz/lub działania insuliny. Ze względu na etiologię wyodrębnia się różne typy cukrzycy. Jedną z postaci cukrzycy jest cukrzyca typu LADA. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej temu rodzajowi cukrzycy. Omówimy, czym jest cukrzyca LADA, jakie są jej przyczyny, objawy, jak przebiega leczenie oraz do jakich zaleceń dietetycznych warto się stosować.  

Cukrzyca LADA – przyczyny

LADA to skrócona forma, pochodząca od anglojęzycznej nazwy choroby Latent Autoimmune Diabetes in Adults, która w dosłownym tłumaczeniu oznacza utajoną cukrzycę autoimmunologiczną u dorosłych. Cukrzyca LADA ujawnia się zazwyczaj pomiędzy 35. a 45. rokiem życia, a nawet w późniejszym wieku. Zawiera elementy cukrzycy typu 1., jak i cukrzycy typu 2, stąd trudno ją niekiedy odróżnić od wspomnianych typów cukrzycy. Zgodnie z Zaleceniami klinicznymi dotyczącymi postępowania u osób z cukrzycą z 2024 r. wydanymi przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w aktualnej klasyfikacji cukrzycy nie wyróżnia się odrębnie cukrzycy typu LADA, a jest ona uważana jedynie za jedną z postaci klinicznych cukrzycy typu 1.

Cukrzyca LADA charakteryzuje się powolnym autoimmunologicznym uszkodzeniem komórek β trzustki. Proces niszczenia komórek β trzustki jest wolniejszy niż w klasycznej postaci cukrzycy typu 1. Uszkadzanie komórek odpowiedzialnych za produkcję insuliny stopniowo prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi. 

Cukrzyca LADA – objawy

Ze względu na powolny rozwój choroby, może mieć ona niezauważalny początek i zostać wykryta przypadkowo podczas badań okresowych. Najbardziej charakterystycznym objawem cukrzycy typu LADA jest oczywiście podwyższone stężenie glukozy we krwi. Obserwowane mogą być również typowe dla cukrzycy symptomy, takie jak:

• zwiększone pragnienie (polidypsja),
• wielomocz (poliuria),
• zmęczenie, osłabienie i senność.

Cukrzyca LADA – jakie badania wykonać?

W diagnostyce cukrzycy typu LADA objawy kliniczne są niewystarczające do postawienia rozpoznania, ponieważ są one często podobne do tych, występujących w innych typach cukrzycy. 

W rozpoznaniu zaburzeń tolerancji glukozy pomocne będą badania, takie jak:

• dwukrotne oznaczenie stężenia glukozy na czczo (cukrzycę rozpoznaje się po uzyskaniu wartości ≥126 mg/dl),
• doustny test obciążenia glukozą – OGTT (podstawę rozpoznania cukrzycy stanowi wartość glikemii w 120. minucie OGTT wynosząca ≥200 mg/dl),
• hemoglobina glikowana (o cukrzycy świadczy wartość ≥6,5%). 

W celu odróżnienia cukrzycy LADA od innych typów cukrzycy, lekarz może zlecić także następujące badania:

• Stężenie insuliny

Stężenie insuliny w przebiegu cukrzycy LADA będzie niższe niż u osób zdrowych. Wartość stężenia może zależeć od etapu choroby. Stężenie hormonu będzie spadać wraz z postępującym procesem niszczenia komórek β trzustki;

• Stężenie C-peptydu 

C-peptyd jest nieczynnym biologicznie peptydem, składającym się z 31 aminokwasów. Powstaje on w komórkach β trzustki na drodze enzymatycznego odszczepienia insuliny od proinsuliny. W cukrzycy typu LADA w związku ze stopniowym niszczeniem komórek β trzustki stężenie C-peptydu jest obniżone. W cukrzycy typu LADA także po dożylnym podaniu glukagonu, stężenie C-peptydu pozostaje obniżone;

• Badania immunologiczne:
  • przeciwciała przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD),
  • przeciwciała przeciwko antygenom wysp trzustkowych (ICA),
  • przeciwciała przeciwko insulinie (IAA),
  • przeciwciała przeciwko fosfatazie tyrozynowej (IA-2).

Z wymienionych wyżej oznaczeń przeciwciał, zastosowanie w diagnostyce cukrzycy typu LADA znajduje głównie oznaczenie przeciwciał anty-GAD. Przeciwciała te są obecne we krwi u pacjentów z cukrzycą typu LADA. Z uwagi na zazwyczaj późne ujawnienie się choroby, cukrzyca typu LADA może być mylona z typem cukrzycą typu 2. Oznaczenie przeciwciał anty-GAD pozwala zatem na diagnostykę różnicową wspomnianych typów cukrzycy, gdyż są one nieobecne w przypadku cukrzycy typu 2. Przeciwciała anty-GAD są markerem wczesnego procesu destrukcji komórek β trzustki o podłożu autoimmunizacyjnym. Poziom wykrytych przeciwciał mówi też o stopniu zaawansowania choroby.

📌 Sprawdź: Test obciążenia glukozą – co warto o nim wiedzieć?

Cukrzyca LADA – leczenie i dieta

Leczenie cukrzycy typu LADA obejmuje wiele aspektów i jest zależne od etapu rozwoju choroby. W początkowym stadium choroby może być ona kontrolowana za pomocą doustnych leków przeciwcukrzycowych oraz odpowiedniej diety. Celem leczenia farmakologicznego jest kontrola glikemii oraz zapobieganie lub opóźnienie wystąpienia powikłań. Jeśli leki hipoglikemizujące i dieta przestają być skuteczne, konieczne jest zastosowanie insulinoterapii. Część ekspertów uważa, że leczenie insuliną jest od samego początku najlepszą opcją terapii dla pacjentów z cukrzycą LADA.

Podobnie jak w innych typach cukrzycy, cukrzyca typu LADA wymaga wprowadzenia zmiany stylu życia. Istotne jest podjęcie aktywności fizycznej i utrzymywanie stałej masy ciała. Chorzy powinni unikać palenia tytoniu oraz nadmiernego spożywania alkoholu. Kluczową rolę odgrywa również dieta. Pacjenci powinni ograniczyć spożycie węglowodanów, zwłaszcza węglowodanów prostych, których konsumpcja może prowadzić do nagłych skoków poziomu glukozy we krwi. Warto, aby dieta była odpowiednio zbilansowana, bogata w produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce (zwłaszcza te o niskim indeksie glikemicznym) i zdrowe tłuszcze. 

Cukrzyca LADA – rokowania

Rokowania w cukrzycy typu LADA zależą głównie od momentu wykrycia choroby i stopnia jej zaawansowania. Wczesne wykrycie choroby, zastosowanie leczenia oraz zmiana stylu życia, pozwalają na odpowiednią kontrolę glikemii oraz na zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań.  

Podsumowanie – FAQ

1. Cukrzyca typu LADA – jakie są zalecenia w chorobie?

Najważniejszym zaleceniem dla pacjentów z cukrzycą typu LADA jest monitorowanie poziomu glukozy we krwi oraz stosowanie insulinoterapii. Analogicznie jak w innych typach cukrzycy, wskazana jest zmiana stylu życia, polegająca na wprowadzeniu aktywności fizycznej, stosowaniu zasad zdrowego odżywiania oraz unikaniu używek. 

2. Cukrzyca LADA – dziedziczenie. Czy jest możliwe?

Cukrzyca jest chorobą wieloczynnikową i na jej rozwój mogą mieć również wpływ czynniki genetyczne. Predyspozycje genetyczne do wystąpienia cukrzycy typu LADA, jak dotąd nie zostały w pełni opisane. Istotną rolę odgrywają prawdopodobnie geny układu HLA, które wpływają na ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych, w tym cukrzycy. 

3. Cukrzyca typu LADA – leczenie. Jak przebiega?

W zależności od stopnia zaawansowania choroby, w początkowym etapie w leczeniu mogą zostać zastosowane doustne leki przeciwcukrzycowe o działaniu hipoglikemizującym, np. metformina. Jeśli uszkodzenie komórek β trzustki postępuje, stosuje się insulinoterapię. W leczeniu należy także uwzględnić szeroko pojęty zdrowy styl życia.

Mgr Aleksandra Wasilów