Jakie badanie krwi wykrywa raka?

Rak to określenie na złośliwą, czyli posiadającą tendencję do przerzutowania, chorobę nowotworową, która rozwija się z komórek nabłonkowych. Wysoka śmiertelność raków jest zwykle wynikiem ich opóźnionej diagnozy i wykrywalności na etapach zaawansowania, które ograniczają możliwości skutecznej terapii. Najwyższą śmiertelnością cechują się: rak płuca, jelita grubego, żołądka, wątroby i piersi. Czy można podjąć działania, aby wykryć raka wcześnie? Czy istnieją warte naszej uwagi badania na raka?

Rak – epidemiologia i czas rozwoju

Gdyby globalnie spojrzeć na epidemiologię raka, to okazuje się, że do najczęściej diagnozowanych należą:

• rak płuca;
• rak piersi;
• rak jelita grubego;
• rak prostaty;
• rak żołądka.

To choroby, które nie rozwijają się z dnia na dzień. Rak płuca zanim zacznie dawać jakiekolwiek objawy „rośnie” nawet dekadę! W przypadku raka piersi szacuje się, że, aby guz osiągnął 1cm musi minąć około 7-8 lat! Etap, w którym rak piersi jest już wyczuwalny w samobadaniu nie musi wiązać się z żadnymi objawami ogólnoustrojowymi, które skłaniałyby do wizyty u lekarza. I właśnie ta skąpoobjawowość raków na wczesnych etapach zaawansowania jest przyczyną opóźnienia w ich rozpoznaniu, co z kolei znacząco pogarsza rokowania.

Rak – objawy

W sytuacji, w której rak jest już przyczyną wystąpienia objawów, może znajdować się na etapie, który uniemożliwia całkowity powrót do zdrowia i w znacznym stopniu ogranicza możliwości terapeutyczne.

Objawy alarmowe – ogólnoustrojowe, które mogą sugerować rozwój raka i które powinniśmy zgłosić lekarzowi najpilniej jak to możliwe to:

• przewlekłe zmęczenie, osłabienie;
• utrata masy ciała bez stosowania diety redukcyjnej, niezamierzone chudnięcie;
• problemy ze snem i nocne poty;
• przedłużający się stan podgorączkowy;
• upośledzenie odporności, nawracające infekcje.

Uwagę należy poświęcić także objawom, które wskazują na chorobę nowotworową/ raka konkretnie danego narządu i układu. Najczęściej pacjenci zgłaszają:

• niepokojące zmiany w obrębie znamion skórnych;
• guzy piersi, wyciek z brodawek (rak piersi);
• zaparcia i krew w stolcu (rak jelita grubego), trudności w przełykaniu (rak gardła, przełyku);
• żółtaczkę (rak trzustki, dróg żółciowych);
• krwawienie z dróg rodnych (rak szyjki macicy);
• duszności (rak płuc);
• krwiomocz (rak układu moczowego);
• mdłości, zaburzenia równowagi (guzy mózgu).

Zastanówmy się zatem co można zrobić, żeby wykryć raka na etapie, kiedy nie daje on żadnych objawów i znajduje się na wczesnym etapie rozwoju.

Jakie badania na wykrycie raka w organizmie?

Mimo braku niepokojących objawów choroby, poza profilaktyczną wizytą u lekarza pierwszego kontaktu, możemy wykonywać różnego rodzaju badania na raka, które zwiększają szansę na wczesne wykrycie choroby. Należą do nich:

• oglądanie skóry, samodzielne i przez dermatologa;
• samobadanie piersi, mammografia, USG piersi;
• RTG klatki piersiowej;
• gastroskopia, kolonoskopia, USG jamy brzusznej i miednicy;
• rezonans całego ciała (MRI Whole Body Scan);
• badania laboratoryjne:
  • cytologia LBC i testy w kierunku zakażenia HPV – istotne w diagnostyce raka szyjki macicy;
  • podstawowe, oceniające ogólny stan zdrowia – np. morfologia, badanie ogólne moczu, parametry stanu zapalnego;
  • markery – np. PSA.

Niektóre z wymienionych badań uwzględnione są w bezpłatnych programach profilaktyki chorób nowotworowych. Informacje na temat programów profilaktyki dostępne są na stronie https://pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne.

OncoSeek® – innowacyjne badanie z krwi na raka

Test OncoSeek® to małoinwazyjne badanie z krwi, wykonywane w celu wykrycia choroby nowotworowej na wczesnym etapie. Polega na równoczesnym oznaczeniu 6 markerów nowotworowych: AFP, CA125, CA 15-3, CA 19-9, CEA, CYFRA 21-1. W analizie wyników wykorzystywany jest algorytm oparty na sztucznej inteligencji (AI), który zwiększa szanse na wykrycie choroby nowotworowej. Badanie jest przydatne w diagnozowaniu raka piersi, jajnika, jelita grubego, wątroby, płuc, przełyku, trzustki i chłoniaków.

Wynik badania uzupełniony jest w czytelny raport ze wskazaniem sposobu dalszego postępowania. Na wyniku poza stężeniem wymienionych markerów nowotworowych, określone jest niskie, średnie lub wysokie ryzyko występowania choroby nowotworowej w organizmie, dodatkowo w przypadku wyniku wskazującego na wysokie ryzyko podane są możliwe lokalizacje nowotworu.

Badanie OncoSeek® dedykowane jest dla:

• pacjentów z podejrzeniem choroby nowotworowej i towarzyszącymi jej objawami, jako wsparcie rutynowych procedur diagnostycznych;
• pacjentom z grupy ryzyka ze względu na rodzinne występowanie raka;
• osób, którym towarzyszy strach przed chorobą nowotworową.

Należy podkreślić, że wynik badania na raka OncoSeek® nie stanowi podstawy do zdiagnozowania choroby, ma jedynie za zadanie zwiększyć naszą czujność oraz zmobilizować do działania mającego na celu ustalenie przyczyn wzrostu stężenia markerów nowotworowych. Natomiast wczesna diagnoza choroby, do której może przyczynić się badanie OncoSeek®, znacząco przekłada się na szansę powrotu do zdrowia, możliwości terapeutyczne, zmniejszenie ryzyka niepełnosprawności oraz minimalizację kosztów leczenia.

Ile kosztuje OncoSeek® – badanie krwi na wykrycie raka?

Badanie OncoSeek kosztuje 1390zł.

Gdzie wykonać badanie na raka OncoSeek®?

Na badanie OncoSeek®, konkretnie na pobranie próbki krwi, można zgłosić się do dowolnego punktu pobrań sieci laboratoriów Diagnostyka. Nie trzeba być na czczo, nieistotna jest także pora dnia. Konieczne do wykonania badania jest podpisanie w punkcie pobrań oświadczenia.

Jaki badania z krwi na raka? Kilka słów o markerach nowotworowych

Markery nowotworowe to aktualnie już popularne, znane pacjentom, cieszące się dużym zainteresowaniem badania na wykrycie raka. Mianem markerów określamy cząsteczki produkowane przez komórki nowotworu lub też zdrowe tkanki organizmu w odpowiedzi na toczący się w organizmie proces nowotworowy. Poza krwią, mogą być analizowane w kale, płynie mózgowo-rdzeniowym, moczu, czy też wydzielinach z przewodu oddechowego (plwocinie). Stwierdzenie zwiększonego stężenia markera nowotworowego ułatwia proces diagnostyczny, m.in. przez ocenę stopnia zaawansowania choroby, zarówno przed rozpoczęciem leczenia jak i w jego trakcie. Do wykrywania chorób onkologicznych na podstawie wyników badań markerów nowotworowych należy jednak podchodzić ostrożnie. Dlaczego? Ponieważ wzrost stężenia markerów nowotworowych może towarzyszyć także innym, nienowotworowym chorobom.

Marker	Nowotworowa przyczyna wzrostu	Nienowotworowa przyczyna wzrostu
CEA	rak żołądka, trzustki, piersi, płuca, narządów rodnych, pęcherza moczowego, stercza	palenie papierosów, ciąża, ostre i przewlekle stany zapalne przewodu pokarmowego, stany zapalne płuc, cukrzyca
AFP	nowotwory jądra i jajników, rak żołądka, dróg żółciowych, trzustki, płuca	marskość wątroby, wirusowe zapalenia wątroby, przewlekła choroba nerek, niedobory α-1-antytrypsyny
CA 19-9	nowotwory przewodu pokarmowego, woreczka żółciowego	marskość wątroby, zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, ostre i przewlekłe zapalenie trzustki
CA 125	rak płuca, piersi, endometrium, trzustki, wątroby	ciąża, miesiączka, endometrioza, I trymestr ciąży, marskość wątroby, stany zapalne wątroby, trzustki, przydatków (jajników, jajowodów)
CA 15-3	rak jajnika, szyjki macicy, endometrium, płuca	marskość wątroby, stany zapalne wątroby, przewlekła choroba nerek, zapalenie płuc, gruźlica, choroby reumatyczne
CYFRA 21-1	rak przełyku, piersi, trzustki, pęcherza, szyjki macicy	niezłośliwe zmiany w płucach, zapalenie płuc, przewlekła choroba nerek, gruźlica, marskość wątroby

Ze względu na wskazane powyżej możliwości wzrostu stężenia markerów nowotworowych, powinny być one oznaczane tylko w trzech sytuacjach:

• powinny służyć ocenie stopnia zaawansowania procesu nowotworowego już na etapie jego diagnozowania (w przypadku objawów choroby nowotworowej, obecnych zmian w badaniach obrazowych, histopatologicznych);
• w kontroli skuteczności leczenia (w trakcie chemio-, radioterapii, po operacjach onkologicznych);
• po zakończonym leczeniu, aby wykluczyć albo wcześnie rozpoznać nawrót nowotworu.

Nie należy wykorzystywać pomiaru stężenia markerów nowotworowych do tzw. badań przesiewowych, czyli takich które wykonuje się profilaktycznie w celu wczesnego wykrycia choroby. Wyjątek stanowi PSA, czyli marker stosowany w diagnozowaniu raka prostaty.

Rak – trudny proces diagnozowania

Naukowcy nieustannie podejmują próby wdrożenia badań przesiewowych, które umożliwiałyby wykrycie raka na etapie, dającym szansę na skuteczne leczenie i całkowity powrót do zdrowia. Niestety do tej pory nie opracowano badania idealnego. Diagnozowanie choroby nowotworowej to nadal żmudny proces, wymagający wykonania szeregu badań w określonym porządku. Ostateczne rozpoznanie, które uwzględnia rodzaj nowotworu, jego stopień zaawansowania, czasem także informacje na temat podatności na określone terapie nie może opierać się wyłącznie na badaniach stężenia markerów nowotworowych, wymaga rozszerzonej diagnostyki i wykonania m.in. badań cytometrycznych, obrazowych, immunohistochemicznych oraz histopatologicznych.