Nadczynność tarczycy – objawy, przyczyny i leczenie. Nadczynność tarczycy w ciąży
Nadczynność tarczycy skutkuje nadmiarem hormonów tarczycy w organizmie. Subkliniczna nadczynność przebiega bez wyraźnych objawów i tylko u niektórych pacjentów wymaga leczenia. Jawna nadczynność tarczycy wiąże się z szeregiem symptomów z wielu układów i narządów. Przełom tarczycowy jest natomiast stanem zagrożenia życia, który rozwija się wskutek nieleczenia lub niedostatecznego leczenia nadczynności tarczycy, najczęściej, gdy pojawi się dodatkowa choroba, infekcja czy uraz i możliwości zachowania równowagi w organizmie ulegną załamaniu.
Czym jest nadczynność tarczycy?
Nadczynność tarczycy to choroba, której istotą jest nadmierne i przekraczające zapotrzebowanie organizmu, wydzielanie hormonów tarczycy. Może rozwijać się przez kilka miesięcy, wiele lat lub pojawić się niespodziewanie. Niektóre jej formy bywają przejściowe i ustępują samoistnie, może także posiadać zaostrzenia i ulegać remisji. Na początku występuje zwykle subkliniczna nadczynność tarczycy – objawy są wówczas nieobecne lub słabo wyrażone.
Dalszy przebieg choroby zależy od jej etiologii i indywidualnych uwarunkowań. Choroba Gravesa- Basedowa (ChGB) to nadczynność tarczycy spowodowana chorobą autoimmunologiczną. Przeciwciała własne chorego (tzw. autoprzeciwciała), atakują receptor dla TSH w tkance tarczycy, stymulując tarczycę, podobnie jak sam TSH, do nadmiernego wydzielania hormonów tarczycy.
Nadczynność tarczycy – objawy
Objawy nadczynności tarczycy dotyczą wielu narządów i układów. Symptomy ogólne obejmują spadek masy ciała (mimo dobrego apetytu), osłabienie, wzmożoną potliwość i wrażliwość na ciepło.
Jawna nadczynność tarczycy – objawy narządowe:
- oczne (wytrzeszcz, wrażenie wpatrywania się w wyniku retrakcji powiek),
- z układu pokarmowego (wzrost częstotliwości wypróżnień),
- z układu nerwowego (wzmożona drażliwość i nerwowość, niepokój psychoruchowy, trudności z koncentracją, zaburzenia snu, drżenie rąk),
- skórne ( ciepła, przekrwiona, wilgotna skóra, wypadanie włosów, łamliwość paznokci),
- z układu krążenia (kołatanie serca, niemiarowość serca, nadciśnienie skurczowe),
- z układu kostno- mięśniowego (spadek masy i siły mięśniowej),
- z układu oddechowego (duszność wynikająca z ucisku tchawicy przez powiększoną tarczycę),
- zmiany w obrębie szyi (powiększenie obwodu),
- z układu rozrodczego (zaburzenia libido, miesiączkowania, wzwodu).
Dla Choroby Gravesa-Basedowa, prócz powyższych objawów nadczynności tarczycy, charakterystyczne są dodatkowe symptomy oczne (wytrzeszcz, ból gałek ocznych, łzawienie, spadek ostrości wzroku, uczucie piasku pod powiekami, obrzęk powiek, ograniczenie ruchomości gałek ocznych, zaczerwienienie) i obrzęk przedgoleniowy (objaw zapalenia skóry typowy dla ChGB).
Nadczynność tarczycy – badania
Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, koniecznie udaj się do lekarza, który oceni Twój stan zdrowia i poprowadzi diagnostykę. Podstawę rozpoznania stanowią wyniki badań hormonalnych: TSH, FT4, FT3. Inne pomocne badania obejmują: przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (w ChGB), przeciwciała anty-TPO i anty-TG, morfologię krwi czy lipidogram. W ramach badań obrazowych, możesz zostać skierowany na USG tarczycy, scyntygrafię i inne (np. TK oczodołów). W przypadku guzka tarczycy, konieczna może okazać się biopsja. Wszystkie badania laboratoryjne możesz wykonać w DIAGNOSTYCE.
Nadczynność tarczycy – przyczyny
Nadmiar hormonów tarczycy w organizmie może mieć różne przyczyny. Niekontrolowana uwalnianie hormonów przez tarczycę może wynikać z poporodowego zapalenia tarczycy czy fazy nadczynności w chorobie Hashimoto. Nadmierna produkcja hormonów tarczycy związana jest z chorobą Gravesa- Basedowa, wolem guzkowym czy obecnością pojedynczego guzka. Do nadczynności może prowadzić także nadmiar TSH, czyli hormonu przysadki (co dzieje się np. przy gruczolakach przysadki produkujących TSH) oraz nadmiar hCG, co ma miejsce np. w tyreotoksykozie ciążowej.
Gonadotropina łożyskowa, czyli hCG, pobudza bowiem tarczycę do wzmożonej produkcji hormonów. Nadczynność tarczycy w ciąży w postaci tyreotoksykozy ciążowej zazwyczaj ma łagodny przebieg i przemija w II trymestrze. W cięższych przypadkach może prowadzić do niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. (Pamiętaj jednak, że nadczynność tarczycy w ciąży może mieć też inne przyczyny – np. ChGB i wymaga wtedy leczenia.)
Za nadmiar hormonów tarczycy odpowiedzialne mogą być także: poamiodaronowa nadczynność tarczycy, nadczynność indukowana jodem czy przerzuty raka tarczycy. Nie zapominaj, że przedawkowanie lewotyroksyny (stosowanej w leczeniu niedoczynności tarczycy) również może dać objawy nadczynności gruczołu.
Nadczynność tarczycy – skutki
Pamiętaj, że nieleczona nadczynność tarczycy i objawy jakie wynikają z nadmiaru hormonów tarczycy mogą być tragiczne w skutkach. Przełom tarczycowy jest stanem zagrożenia życia i wymaga rozpoczęcia natychmiastowego leczenia. Powikłania nadczynności tarczycy związane są także z zaburzeniami rytmu serca. Migotanie przedsionków może prowadzić do powikłań zakrzepowo-zatorowych i skutkować np. udarem mózgu. Choroba Gravesa-Basedowa niesie ryzyko trwałego uszkodzenia wzroku i zaburzeń ruchomości gałek ocznych.
Leczenie nadczynności tarczycy
Forma leczenia choroby zależy od jej nasilenia, etiologii i stanu pacjenta. Leczenie farmakologiczne tyreostatykiem może stanowić podstawę terapii lub być jedynie sposobem przygotowania pacjenta do leczenia radykalnego – operacyjnego lub jodem promieniotwórczym. Postępowanie w przełomie tarczycowym wymaga niezwłocznego leczenia w warunkach szpitalnych. Przydatne mogą okazać się także β- blokery, jod czy glikokortykosteroidy. Pamiętaj, że leczenie nadczynności tarczycy musi przebiegać pod okiem lekarza.
Bibliografia:
- Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik
- „Nadczynność tarczycy w ciąży” – Miśkiewicz, T. Bednarczuk
