Opryszczka na penisie – jak wygląda? Poznaj objawy i przebieg leczenia

Opryszczka na penisie jest zakaźną chorobą, wywołaną wirusem HSV. Objawy zwykle są dokuczliwe. Najbardziej charakterystycznymi symptomami schorzenia są między innymi swędzące krostki w okolicach narządów płciowych. Leczenie opiera się głównie na farmakoterapii, której zadaniem jest wyeliminowanie dokuczliwych objawów. Niestety opryszczka na penisie może nawracać, ponieważ nie ma sposobów, które skutecznie eliminują wirusa z organizmu.

Choroby przenoszone drogą płciową

Zakażenia przenoszone drogą płciową (ang. STI, sexually transmitted infections) stanowią istotny problem medyczny nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Czynnikami etiologicznymi tego typu chorób są:

• wirusy (np. HPV, HSV, MCV, HAV, HBV, HCV, HDV, CMV, HIV,HTLV);
• bakterie (np. Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum, Mycoplasma hominis, Mycoplasma genitalium, Treponema pallidum);
• grzyby (np. Candida albicans);
• pierwotniaki (np. Trichomonas vaginalis, Entamoeba histolytica);
• pasożyty (np. Sarcoptes hominis, Sarcoptes scabiei, Pthirus pubis, Enterobius vermicularis).

Chorobom przenoszonym drogą płciową można zapobiegać dzięki właściwej edukacji seksualnej oraz dostępowi do barierowych środków antykoncepcyjnych. 

Opryszczka narządów płciowych

Opryszczka narządów płciowych, zwana inaczej opryszczką genitalną (łac. Herpes genitalis) to najbardziej rozpowszechniona wirusowa choroba przenoszona drogą płciową. Do zakażenia dochodzi podczas kontaktu nie tylko z osobą, u której pojawiają się symptomy schorzenia, ale również z osobą, która przechodzi zakażenie w sposób bezobjawowy. Choroba może dotknąć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Odsetek osób zakażonych w wieku powyżej 18 roku życia wynosi około 14%.

Opryszczka na penisie – przyczyny

Opryszczkę penisa wywołuje wirus HSV (łac. herpes simplex virus):

• typu 1 (HSV-1) – ten patogen rzadziej powoduje opryszczkę w okolicach genitaliów, bardziej związany jest ze zmianami w okolicach błon śluzowych i skóry okolic jamy ustnej;
• typu 2 (HSV-2) – odpowiada za opryszczkę penisa w większej liczbie przypadków.

Jak wspomniano wcześniej, źródłem zakażenia jest waginalny, analny, orogenitalny lub oroanalny kontakt seksualny z chorym, lub (rzadziej) z bezobjawowym nosicielem – wirus atakuje organizm w wyniku bezpośredniego kontaktu ze śliną, błonami śluzowymi oraz skórą osoby zakażonej.

Na tę przykrą dolegliwość najczęściej narażeni są ludzie (zarówno hetero- jak i homoseksualni), którzy wykazują ryzykowne, zwiększające prawdopodobieństwo zakażenia zachowania seksualne. Dotyczy to więc przede wszystkim tych wszystkich, którzy często zmieniają partnerów w kontaktach intymnych, zwłaszcza jeśli nie stosują prezerwatyw. Należy przy tym zaznaczyć, że prezerwatywy nie zapewniają stuprocentowej ochrony przed wirusem opryszczki – wirus HSV obecny jest również na skórze wokół genitaliów, które nie są przez nie chronione.

Czynnikiem ryzyka jest również dzielenie się akcesoriami erotycznymi, które nie były uprzednio zdezynfekowane. Bardzo rzadko dochodzi do pojawienia się opryszczki na penisie w wyniku korzystania z zainfekowanych przedmiotów: kosmetyków, ręcznika czy pościeli.

Opryszczka penisa – objawy 

Okres wylęgania się wirusa wynosi od 2 do nawet 14 dni. Infekcja może przebiegać bezobjawowo lub z charakterystycznym obrazem klinicznym, który przybiera formę łagodną, zlokalizowaną i łatwo ustępującą, ale również postać rozsianą, przewlekłą.

Do najczęstszych objawów opryszczki męskich okolic intymnych należą drobne krostki (o wielkości około kilku milimetrów). Na początku wypełnione są płynem surowiczym, wraz z biegiem czasu wydzielina przybiera charakter ropny. Zmiany mogą pękać i przyjmować postać owrzodzeń/nadżerek, a następnie twardych strupków. Krostki najczęściej powstają na żołędzi (opryszczka na żołędzi), ale mogą pojawić się również na trzonie prącia, skórze pachwin czy pośladków. Niekiedy zmiany pojawiają się również w okolicach odbytu – wówczas chory może obserwować wydostającą się z niego śluzową wydzielinę, często odczuwa dolegliwości bólowe w tej okolicy oraz nieprzyjemne parcie na stolec.

Z uwagi na fakt, że na skórze prącia pojawia się rumień, bywa, że chorzy określają potocznie swoją dolegliwość jako „czerwona opryszczka na pensie”. Zmiany na narządach płciowych często wywołują uczucie swędzenia i pieczenia, niektórzy mężczyźni zgłaszają dolegliwości bólowe penisa, ból przy oddawaniu moczu lub niemożność jego oddania, uczucie mrowienia i przeczulicę skóry prącia.

Jeśli choroba ma cięższy przebieg, pojawia się gorączka, ogólne osłabienie, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe oraz powiększenie węzłów chłonnych, głównie w pachwinach. W przebiegu schorzenia może dojść również do zapalenia prostaty.

Opryszczka penisa – diagnostyka

Osoby, które zauważyły u siebie objawy mogące świadczyć o opryszczce na członku, powinny udać się do lekarza specjalisty: dermatologa lub wenerologa. Nieleczone schorzenie może skutkować rozprzestrzenianiem się wirusa na pozostałe części ciała, inne osoby oraz pogorszeniem jakości nasienia. 

Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem oraz obejrzeniu zmian doświadczony lekarz zwykle jest w stanie stwierdzić, czy pacjent cierpi na zakażenie wirusem HSV. Jeśli ma problem z postawieniem jednoznacznej diagnozy i chce mieć pewność co do charakteru schorzenia,  może skierować pacjenta np. na badanie mikroskopowe rozmazów komórkowych ze zmienionych chorobowo okolic, testy polegające na wykryciu wirusa DNA HSV lub badania serologiczne.

Wyniki badań wykazują charakter schorzenia – warto wiedzieć, że objawy podobne do opryszczki może dawać inne schorzenie, jakim jest np. kiła – choroba, która wymaga całkiem innego podejścia terapeutycznego.

Opryszczka na prąciu – leczenie farmakologiczne

Nie ma możliwości pozbycia się wirusa HSV z organizmu – leczenie opryszczki na prąciu polega głównie na łagodzeniu/eliminowaniu objawów choroby. W terapii wykorzystuje się głównie leki przeciwwirusowe stosowane miejscowo, doustnie lub dożylnie. Lekarz może zalecić również suplementację witaminami z grupy B oraz maści/kremy, które zmniejszają swędzenie wykwitów i przyspieszają ich gojenie.

Bardzo istotne jest wdrożenie terapii jak najszybciej po pojawieniu się pierwszych objawów zakażenia (mrowienie, zaczerwienienie skóry prącia) – wówczas istnieje szansa na zahamowanie procesu tworzenia się bolesnych/swędzących pęcherzy.

Opryszczka na prąciu – jak leczyć?

Oprócz farmakoterapii, w leczeniu opryszczki na prąciu niezwykle ważne jest również przestrzeganie kilku ważnych zasad związanych z higieną. Okolice intymne należy utrzymywać w bezwzględnej czystości – ważne, aby do mycia narządów płciowych używać łagodnych środków myjących, a następnie osuszać je, najlepiej przy użyciu jednorazowego ręcznika. Można również stosować kąpiele/nasiadówki w letniej wodzie z dodatkiem działającego antyseptycznie olejku geraniowego, nadmanganianu potasu lub sody. Na co dzień trzeba nosić nieuciskającą bieliznę z przepuszczającego powietrze materiału. W procesie leczenia opryszczki na penisie ważna jest również dieta bogata w cynk i witaminy z grupy B.

Aby uniknąć rozprzestrzeniania się swędzących krostek na inne części ciała, należy powstrzymywać się od dotykania penisa. Aż do całkowitego ustąpienia objawów konieczne jest powstrzymywanie się od stosunków seksualnych, a po zakończeniu leczenia, w kontaktach intymnych należy stosować prezerwatywę.

To bardzo ważne, aby uniknąć rozprzestrzeniania się wirusa na inne osoby, zwłaszcza kobiety w ciąży. Opryszczka genitalna zagraża infekcją wewnątrzmaciczną, która z kolei może spowodować poronienie, przedwczesny poród i bardzo groźne, wrodzone zakażenie HSV u dziecka, stanowiące bezpośrednie zagrożenie dla jego zdrowia, a nawet życia.

Opryszczka na prąciu – rokowania

Niestety leczenie opryszczki na prąciu nie zapobiega w pełni nawrotom objawów; nie ma leku, który usuwa całkowicie wirusa z organizmu. Patogen wywołujący objawy ma zdolność przechodzenia w stan latencji. Po wywołaniu pierwotnego zakażenia trafia do komórek nerwowych i pozostaje tam w postaci utajonej. W sprzyjających sytuacjach dochodzi do jego reaktywacji, nawet po trwającym długi czas uśpieniu. Wówczas mówi się o tzw. nawracającym epizodzie opryszczki narządów płciowych.

Czynnikami, które mogą wywołać ponowny atak wirusa, są między innymi:

• spadek odporności,
• gorączka,
• zmęczenie,
• stres,
• promieniowanie UV,
• urazy mechaniczne,
• niedobory pokarmowe,
• przegrzanie/wychłodzenie organizmu,
• zakażenia bakteryjne lub wirusowe.

Na szczęście objawy zakażenia wtórnego są zwykle łagodniejsze, niż w przypadku zakażenia pierwotnego.

Opryszczka penisa – zapobieganie

Najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniem wirusa wywołującego opryszczkę penisa jest pozostawanie w monogamicznym związku, w którym partnerzy nie są nosicielami wirusa HSV. Podczas kontaktów seksualnych z osobami, co do których stanu zdrowia nie ma pewności, należy bezwzględnie używać prezerwatyw. Wprawdzie nie dają one stuprocentowej ochrony, ale znacznie obniżają ryzyko zakażenia groźnym patogenem.