Program Moje zdrowie - co wiadomo o programie? Najnowsze informacje

Dostęp do programu bezpłatnych badań profilaktycznych, znany jako 40 PLUS kończy się 30.04.2025, niemalże po czterech latach funkcjonowania. Z programu skorzystało zaledwie ~10% osób uprawnionych, wśród których tylko ~12% zdecydowało się powtórzyć badania po określonym przepisami czasie. Ministerstwo Zdrowia nie wycofuje się z programu badań profilaktycznych, lecz zachęca do udziału w kolejnym. Na czym będzie polegać program Moje zdrowie? Kto będzie mógł z niego skorzystać? Od kiedy będzie dostępny?

Program Moje zdrowie – na czym będzie polegać?

Program, który zastąpi profilaktykę 40 PLUS otrzymał nazwę Moje zdrowie. Program Moje zdrowie będzie polegał na okresowych, bezpłatnych bilansach (przeglądach) stanu zdrowia osób dorosłych, po 20 roku życia. U osoby zgłaszającej się na bilans, będzie dokonywana ocena:

• stylu życia,
• predyspozycji do zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe wg skali SCORE (szacuje prawdopodobieństwo zgonu z powodu chorób układu krążenia w ciągu 10 lat),
• predyspozycji do zachorowania na choroby uwarunkowane genetycznie,
• stanu psychicznego, w tym uzależnień,
• funkcji poznawczych (pamięć, percepcja, uwaga, myślenie, język) u osób po 60 roku życia,
• realizacji szczepień,
• wyników badań laboratoryjnych.

Na bilans będą składać się następujące etapy:

• wypełnienie ankiety w IKP (Internetowe Konto Pacjenta) lub w gabinecie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej,
• badania laboratoryjne (wykonywane z krwi, także kału), których zakres wynikał będzie z odpowiedzi zamieszczonych w ankiecie,
• wizyta podsumowująca bilans, uwzględniająca przeprowadzenie pomiarów – wzrostu, masy ciała, BMI (parametr, na podstawie którego wnioskuje się o nadwadze lub otyłości) i obwodu brzucha,
• ewentualna interwencja zdrowotna (skierowanie pacjenta na porady edukacyjne, np. porady związane z rzuceniem palenia).

Poznaj znaczenie badań laboratoryjnych uwzględnionych w programie Moje zdrowie

1. Morfologia jest badaniem, w którym elementy morfotyczne krwi podlegają zarówno ilościowej jak i jakościowej ocenie. Wynik badania pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu, niedobory pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii oraz wnosi wiele istotnych informacji na temat etiologii toczących się infekcji (bakteryjnej, wirusowej, pasożytniczej). Pozwala także na wykluczenie choroby nowotworowej układu krwiotwórczego lub ewentualnych zaburzeń odporności.

2. Glukoza to badanie, na podstawie którego, wg kryteriów opracowanych przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, możliwe jest rozpoznanie zaburzeń metabolizmu glukozy. Wysokie stężenie glukozy na czczo wynikają zwykle z podstępnej, obarczonej szeregiem powikłań choroby metabolicznej – cukrzycy.

3. Kreatynina i eGFR to parametry oceniające funkcję filtracyjną nerek. Na ich podstawie wnioskuje się o wydolności lub stopniu niewydolności narządu.

4. Lipidogram (cholesterol całkowity, HDL, nie-HDL, LDL, trójglicerydy) to zestaw badań służący monitorowaniu gospodarki lipidowej organizmu i oszacowaniu ryzyka zachorowania na choroby sercowo – naczyniowe np. miażdżycę i nadciśnienie tętnicze oraz wystąpienia groźnych incydentów jak udar, zawał, czy nagła śmierć sercowa. Dieta wysokotłuszczowa i wysokowęglowodanowa, która prowadzi do nadwagi i otyłości, w konsekwencji odpowiada także za zwiększenie stężenia cholesterolu we krwi, co z kolei prowadzi do rozwoju miażdżycy. To choroba polegająca na tworzeniu w obrębie tętniczych naczyń krwionośnych blaszek miażdżycowych, zawężających światło naczynia. Skutkiem tych zmian jest zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi, ale także zmniejszony przepływ krwi przez naczynia krwionośne, również te, które zaopatrują serce w tlen i składniki odżywcze. Serce pracujące pod wpływem zwiększonego ciśnienia ulega nieprawidłowej przebudowie, a niedotlenienie powoduje, że z biegiem czasu staje się niewydolne. Najgroźniejszym powikłaniem miażdżycy jest zawał mięśnia sercowego, który nadal obarczony jest wysokim ryzykiem zgonu.

5. TSH to hormon przysadkowy nadzorujący pracę tarczycy.Na podstawie zmian w stężeniu TSH wnioskuje się o nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Schorzenia te wiążą się z bezpośrednim wpływem na metabolizm (odpowiednio utrata lub przybieranie na wadze nieuzasadnione zmianami w diecie, nadpotliwość lub sucha skóra, biegunki lub zaparcia), a także równowagę emocjonalną.

Wyżej wymienione badania (1-5) wykonywane będą każdemu pacjentowi. W zależności od odpowiedzi udzielonych w ankiecie, lista badań będzie rozszerzana o badania wymienione poniżej (6-10).

6. Lipoproteina a jest ważnym badaniem, uzupełniającym lipidogram. Szacuje się, że nawet u 30% osób z hipercholesterolemią lub chorobą wieńcową stwierdza się podniesione stężenie lipoproteiny A mimo prawidłowych wartości tzw. złego cholesterolu – LDL. Ze względu na uznanie lipoproteiny a i jej podwyższonego stężenia za niezależny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, występujących także w młodym wieku (!), według aktualnych zaleceń wielu towarzystw naukowych lipoproteinę a należy oznaczyć co najmniej raz w życiu u każdej dorosłej osoby.

7. ALT, AST, GGTP to enzymy, na podstawie aktywności których wnioskuje się o funkcji wątroby i dróg żółciowych.

8. Przeciwciała anty-HCV to badanie służące diagnostyce zapalenia wątroby, obecnie to podstawowy test przesiewowy w diagnostyce zakażenia wirusem HCV. Zakażenie HCV, przebiega jako ostre i przewlekłe zapalenie wątroby, prowadzące do trwałego uszkodzenia narządu, ostatecznie do nowotworu. Wykrycie WZW C, czyli wirusowego zapalenia wątroby rozwijającego się jako konsekwencja zakażenia wirusem HCV, we wczesnym okresie choroby zwiększa szanse na wyleczenie i powrót do zdrowia.

9. Krew utajona w kale (FIT-OC) to badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, pomocne również w określeniu drogi utraty żelaza u osób ze stwierdzoną anemią niedoborową. Obecność krwi utajonej w kale jest podstawą do dalszej diagnostyki – kolonoskopii (badanie endoskopowe jelita grubego).

10. PSA dla mężczyzn. PSA całkowityjest uznanym markerem raka prostaty, nowotworu najczęściej (zaraz po raku płuca) diagnozowanego u mężczyzn.

Kto będzie mógł skorzystać z programu Moje zdrowie?

Program Moje zdrowie dedykowany jest dla osób dorosłych, od 20 roku życia. Osoby w wieku 20-49 lat będą mogły skorzystać z programu raz na pięć lat. Osoby w wieku od 50 roku życia mogą wykonywać bilanse częściej – raz na trzy lata.

Od kiedy będzie dostępny program Moje zdrowie?

Program będzie uruchomiony 1.05.2025 roku.

Jak przygotować się do badań laboratoryjnych uwzględnionych w programie Moje zdrowie?

• Przyjdź na czczo

Na badania należy zgłosić się na czczo, co oznacza, że od poprzedniego posiłku do pobrania krwi musi upłynąć przynajmniej 12 godzin.

• Pij wodę

Na czczo oznacza, że musisz powtrzymać się od posiłków, natomiast możesz pić wodę w ilościach zaspakajających Twoje pragnienie. Czekając już na poczekalni na pobranie krwi, wypij dodatkowo pół szklanki wody. Ułatwi to pobranie krwi personelowi, zmniejszy także ryzyko uzyskania próbki nieprzydatnej do badań (np. ze skrzepem lub z hemolizą).

• Unikaj wysiłku fizycznego

Wysiłek fizyczny znacząco wpływa na wyniki badań laboratoryjnych. Wpływ wysiłku fizycznego na organizm widoczny jest w wynikach morfologii krwi (m.in. zwiększa się ilość leukocytów), stężeniu kreatyniny (obserwowany jest wzrost stężenia), także w próbach wątrobowych (wzrasta aktywność AST). Wiarygodne wyniki badań uzyskasz, jeżeli na badania zgłosisz się 48-72h po aktywności fizycznej.

• Próbka kału

Jeżeli Twoje skierowanie obejmie badanie w kierunku krwi utajonej w kale, pamiętaj, że pobranie próbki kału nie może odbyć się w trakcie miesiączki lub wtedy, kiedy obserwujesz krwawienie z hemoroidów. Krew menstruacyjna, krew z hemoroidów zafałszują wynik Twojego badania.

Próbkę kału do laboratorium należy oddać w pojemniku zakupionym w aptece. W pojemniku należy umieścić kał w ilości około 1/3 pojemnika (wielkość orzecha włoskiego).

• Prostata

Na wynik badania stężenia PSA może mieć wpływ jazda na rowerze czy też stosunek seksualny. W tych przypadkach do pobrania krwi należy odczekać 1-2 dni. W przypadku badania palpacyjnego prostaty (per rectum) lub biopsji prostaty badanie należy wykonać miesiąc po ich przeprowadzeniu.  

Co jeszcze reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia wprowadzające program Moje zdrowie?

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniający rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, poza programem Moje zdrowie uwzględnia również inne zmiany, które zagoszczą w gabinetach podstawowej opieki zdrowotnej.

Rozporządzenie umożliwia lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej:

• wystawienie skierowania na badanie w kierunku HIV,
• wystawienie skierowania na badanie stężenia wapnia całkowitego,
• skierowanie dziecka na etapie rocznego obowiązkowego przygotowania

przedszkolnego (w „zerówce”) na badanie lipidogramu (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL, trójglicerydy, cholesterol nie-HDL). Badanie ma na celu wykrycie rodzinnych uwarunkowań do hipercholesterolemii (zaburzenie w gospodarce tłuszczów, zwiększające ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych), a w razie niepokojącego wyniku skierowanie dziecka do poradni zaburzeń metabolicznych.

Rozporządzenie zakłada również zwiększenie udziału pielęgniarek w realizacji świadczeń w gabinetach podstawowej opieki zdrowotnej.

Przypominamy też, że do końca kwietnia można jeszcze skorzystać z programu Profilaktyka 40+.

Dr n. med. Beata Skowron

Przygotowano na podstawie: https://www.gov.pl/web/zdrowie/projekt-rozporzadzenia-w-sprawie-programu-moje-zdrowie-trafil-do-konsultacji