Skurcze mięśni nóg – przyczyny skurczów ud i łydek

Dokuczają Ci bolesne skurcze mięśni nóg? Niestety problem ten dotyka wiele osób i potrafi skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Sprawdź, jak sobie radzić z tą nieprzyjemną dolegliwością i jakie mogą być przyczyny dotkliwych skurczów.

Zwykle trwają krótką chwilę, ale bywają mocno uciążliwe. Skurcze mięśni dotyczą głównie łydek oraz ud i mogą pojawić się w czasie nocnego wypoczynku, podczas treningu lub w sytuacji, kiedy po prostu stoimy. Kojarzone są głównie z niedoborem magnezu w organizmie, choć przyczyn może być wiele. Jeśli problem pojawia się regularnie, warto zwrócić się do lekarza z prośbą o pomoc, ponieważ skurcze mięśni mogą być symptomem poważniejszej choroby.

Rodzaje skurczów mięśni

Kurczliwość to cecha mięśni, która pozwala nam na sprawne poruszanie się. Gdyby były sztywne, nie moglibyśmy biegać, pływać czy skakać. Jakie są rodzaje skurczów mięśni? Oto podstawowy podział:

• Skurcze izotoniczne – pojawiają się w wyniku zmiany długości mięśnia bez towarzyszącego mu nadmiernego napięcia. Dzieje się tak np. gdy zginamy kończynę górną w stawie łokciowym.
• Skurcze izometryczne – w tym przypadku wywołane są wzrostem napięcia w mięśniu, nie dochodzi jednak do zmian w jego długości. Taki skurcz pojawia się np. w sytuacji, gdy chwytamy jakiś przedmiot dłonią, a ręce pozostają w niezmienionej pozycji.
• Skurcze auksotoniczne – tutaj pojawia się zmiana napięcia mięśnia, jak i zmiana jego długości. O skurczu auksotonicznym koncentrycznym mówimy w sytuacji, gdy zwiększa się siła napięcia oraz skraca długość mięśnia. Natomiast ze skurczem auksotonicznym ekscentrycznym mamy do czynienia, gdy wzrostowi napięcia mięśnia towarzyszy jego wydłużenie.

Szczególnym rodzajem skurczu jest kurcz — na skutek np. intensywnego treningu odczuwamy nagły, niezamierzony, wyjątkowo dotkliwy ból mięśnia, mamy problem z poruszaniem daną częścią ciała. Jest to stan przejściowy, zwykle obejmujący jeden obszar (np. łydkę). W języku potocznym mówimy wówczas, że złapał nas skurcz i nie jest to w zasadzie błędne określenie, ponieważ kurcz jest po prostu rodzajem skurczu.

Skurcze (kurcze) mięśni – główne przyczyny

Jedną z głównych przyczyn kurczów mięśni jest wysiłek fizyczny. Podczas ćwiczeń dochodzi do ich zmęczenia, a zbyt forsowne treningi bez odpowiedniej rozgrzewki mogą wywołać nagłą bolesność np. w udach czy łydkach. Intensywny wysiłek może prowadzić również do znacznej utraty elektrolitów, co z kolei wpływa na zaburzenia komunikacji pomiędzy nerwami a mięśniami. Osobom uprawiającym intensywnie sport zaleca się zatem regularne wykonywanie badań. Mogą wybrać np. e-PAKIET FIT & ACTIVE MAXIMUM, który skierowany jest do osób aktywnych fizycznie i uwzględnia również diagnostykę równowagi wodno-elektrolitowej oraz diagnostykę zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Wyniki badań, ze szczególnym uwzględnieniem poziomu magnezu, wapnia, potasu i sodu, należy skonsultować z lekarzem, który podejmie decyzję dotyczącą ewentualnej suplementacji.

Częstą przyczyną skurczów mięśni nóg jest również brak ruchu. Zastane, nierozciągane regularnie mięśnie mają skłonność do nadmiernego kurczenia się, zwłaszcza jeśli nie dbamy o siebie odpowiednio, odżywiamy się w nieprawidłowy sposób i pijemy mało wody, a nadużywamy alkoholu.

Skurcze mięśni – inne przyczyny

Skurcze mięśni mogą być również spowodowane zaburzeniami pracy układu krwionośnego. Lekkie skurcze łydek oraz obrzęki kostek mogą świadczyć o rozwijających się żylakach. Objaw ten towarzyszy często również miażdżycy i nadciśnieniu tętniczemu. Jeśli chcemy sprawdzić, czy problem skurczów mięśni leży po stronie układu krwionośnego, powinniśmy przeprowadzić podstawową diagnostykę: pomiar ciśnienia tętniczego, USG naczyń krwionośnych oraz laboratoryjne badania krwi. Godny polecenia jest tutaj rozszerzony pakiet badań profilaktycznych, obejmujący nie tylko morfologię, ale niezwykle istotny dla zdiagnozowania chorób serca lipidogram.

Mimowolnymi skurczami mięśni objawiają się niektóre choroby neurologiczne. . Do schorzeń tego rodzaju należą między innymi stwardnienie rozsiane i choroba Parkinsona. Podobne objawy dają niektóre schorzenia metaboliczne, takie jak np. marskość wątroby czy niedoczynność tarczycy. Skurcze mięśni zwiastują często również schorzenia nerek oraz cukrzycę. Mogą pojawić się także na skutek udaru cieplnego, uporczywych wymiotów czy biegunki.

Skurcze mięśni nóg w nocy

Część osób cierpi na nieprzyjemne i dotkliwe skurcze nóg podczas nocnego wypoczynku. Obejmują one mięśnie łydek, stóp lub ud. Bywa, że ból jest na tyle dotkliwy, że wybudza ze snu lub nie pozwala zasnąć. Skurcze mięśni w nocy często dotyczą osób aktywnych fizycznie, nierzadko atakują również osoby starsze. Dolegliwość ta wiąże się często z zespołem niespokojnych nóg –  w czasie spoczynku osoba dotknięta tym schorzeniem odczuwa konieczność poruszania kończynami dolnymi, a odczuciu temu często towarzyszą: napięcie, drętwienie oraz nieprzyjemne skurcze. Jeśli cierpimy na skurcze mięśni nóg w nocy, przed położeniem się spać weźmy ciepłą kąpiel, która zrelaksuje nasze ciało. Przed snem można wypić kubek odprężającej herbaty z melisy lub werbeny.

Skurcze mięśni nóg w ciąży

Skurcze mięśni nóg w ciąży (głównie łydek) to typowa przypadłość pań, oczekujących potomstwa. Dolegliwość może być bardzo uciążliwa, szczególnie w nocy. Dokuczliwe skurcze zwykle pojawiają się w drugim i trzecim trymestrze ciąży – powiększająca się macica uciska nie tylko na nerwy, ale również na naczynia tętnicze, przez co mięśnie w nogach są gorzej ukrwione. Trzeba pamiętać, że w tym czasie organizm kobiety zwiększa zapotrzebowanie na pierwiastki , dlatego kolejną przyczyną bolesnych kurczów są niedobory magnezu i potasu.

Co jeszcze powoduje skurcze mięśni nóg w ciąży? Dodatkowe kilogramy, siedzący lub leżący tryb życia przyczyniają się do przeciążenia kończyn i problemów ze skurczami łydek. Jeśli przyszłe mamy nie nawadniają odpowiednio organizmu, problem może się nasilać.

Co zrobić, gdy złapie nas skurcz mięśni?

W momencie gdy złapie nas skurcz, powinniśmy mięsień rozciągnąć, rozmasować kolistymi ruchami lub ucisnąć bolące miejsce. Do masażu można użyć ciepłego ręcznika. Jeśli mamy skłonność do skurczów, warto zaopatrzyć się w specjalne piłeczki lub rollery, które szybko przynoszą ulgę napiętemu mięśniowi. Gdy ból minie, należy zastanowić się, co go wywołało i co zrobić, by taka sytuacja nie powtórzyła się w przyszłości.

Skurcze mięśni – jak im zapobiegać?

Gdy łapią nas skurcze mięśni, często bez konsultacji z lekarzem sięgamy po suplement diety zawierający magnez. Jego niedobory w organizmie faktycznie mogą powodować problemy w postaci skurczów, ale nie jest to jedyna przyczyna wywołująca objaw. Warto jednak zawsze zwracać uwagę na to, jakie składniki zawiera nasz codzienny jadłospis. Produkty bogate w magnez to przede wszystkim pełnoziarniste zboża, nasiona roślin strączkowych, zielone warzywa, ryby oraz owoce morza. W ciągu dnia dobrze nawadniać organizm wodą mineralną, która zawiera jony magnezowe. Pamiętajmy o tym, zwłaszcza jeśli prowadzimy aktywny tryb życia. Płyny pozwalają mięśniom na kurczenie się i rozluźnianie oraz zapobiegają podrażnieniom komórek mięśniowych.

Skurcze mięśni a aktywność fizyczna

Jeśli uprawiamy sport i mamy problem z bolesnymi skurczami, przed rozpoczęciem każdego treningu musimy zadbać o odpowiednią rozgrzewkę, a po jego zakończeniu wykonywać ćwiczenia rozciągające. Pamiętajmy, że skurcze mięśni mogą pojawić się również u osób, których kondycja pozostawia wiele do życzenia. Nasze ciało potrzebuje ruchu, a mięśnie regularnego napinania i rozluźniania. Dlatego tak ważna jest aktywność fizyczna. Jeśli nie lubimy wyciskać siódmych potów na siłowni, nie musimy tego robić. Wystarczy regularnie pływać, spacerować szybkim tempem lub wykonywać proste ćwiczenia w domu.

Skurcze mięśni – co jeszcze może pomóc?

Jak wcześniej wspomniano, skurcze łydek lub ud mogą być spowodowane problemami z krążeniem. Dlatego warto unikać noszenia skarpet czy butów, które będą uciskały stopy i utrudniały prawidłowe krążenie krwi w kończynach. Gdy siedzimy, nie zakładajmy nogi na nogę i często zmieniajmy pozycję. Zrezygnujmy z nadmiernego przegrzewania organizmu (np. w solarium) i spożywania dużej ilości kofeiny. Dbajmy o prawidłową masę ciała, ponieważ otyłość sprzyja skurczom mięśni.

Bibliografia

1. Nicpoń Krzysztof. W.: Bóle mięśniowe i kurcze bolesne w praktyce neurologa, Polski Przegląd Neurologiczny, 2007, online: https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/view/20100/15803, dostęp: 08.09.2022.