Albumina w surowicy – kiedy ją badać? Rola w organizmie i normy

Albumina jest jednym z podstawowych białek krwi – należy do wielkocząsteczkowych biopolimerów, zbudowanych z aminokwasów. W ludzkim organizmie albumina znajduje się w osoczu krwi oraz przestrzeni pozanaczyniowej. Jej stężenie w surowicy jest odzwierciedleniem czynności wątroby, gdyż ten właśnie narząd odpowiada za jej produkcję. Dowiedz się, kiedy należy wykonać badanie jej poziomu w surowicy krwi, jakie są jej normy oraz do jakich zaburzeń może przyczynić się nieprawidłowe stężenie tego białka.

Albumina w surowicy – czym jest? Jakie spełnia funkcje w organizmie?

Albumina jest białkiem, składającym się z 585 aminokwasów. Stanowi około 60% wszystkich białek krwi. Albuminy (pochodzenia zwierzęcego) należą do grupy białek globularnych, dzięki temu mają kulisty kształt i z łatwością rozpuszczają się w wodzie oraz wodnych roztworach zasad i kwasów.

Kolejną szczególną cechą albumin jest amfiprotyczność (amfoteryczność). Złożone są zarówno z reszt kwasowych, jak i zasadowych. To umożliwia im wiązanie różnego rodzaju substancji oraz ich transport w organizmie. Syntezę albuminy przeprowadzają komórki wątrobowe – hepatocyty. To właśnie z nich albumina trafia do krwiobiegu w ilości około 10-15 gramów na dobę.

Albumina spełnia szereg ważnych funkcji w organizmie:

1. Utrzymuje stałe ciśnienie onkotyczne

To jedna z najważniejszych ról albuminy. Funkcja ta wynika z odpowiedniego stężenia białka w osoczu, które jest około 3-4 razy większe niż stężenie w płynie międzykomórkowym. Prawidłowe ciśnienie onkotyczne jest równoważnikiem ciśnienia hydrostatycznego krwi i uniemożliwia przepływ wody wraz z elektrolitami poza naczynia. Dzięki temu ryzyko powstawania obrzęków znacząco się zmniejsza. Albumina w tym przypadku odgrywa kluczową rolę, gdyż stanowi około 60% procent wszystkich białek osocza.

2. Odpowiada za transport ważnych substancji

Funkcja transportowa to kolejna cecha w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Albumina jest w stanie transportować ogromne ilości różnych substancji. Należą do nich przede wszystkim hormony (tyroksyna, trójodotyronina, kortyzol), leki (antybiotyki, barbiturany), kwasy tłuszczowe, lipidy. Oprócz tego kationy niektórych metali takich, jak wapń (Ca), sód (Na), magnez (Mg), oraz cynk (Zn) i potas (K) również łączą się z albuminą i przemieszczają się w organizmie.

3. Utrzymuje stałe pH krwi

Stałe pH krwi jest niezwykle istotne dla prawidłowej homeostazy organizmu. Dzięki amfiprotycznej budowie albumina wchodzi w skład buforowego układu krwi, dlatego jest odpowiedzialna za utrzymanie stałego pH krwi, które wynosi 7,35-7,45 pH. Zaburzona równowaga, może prowadzić to do powstania kwasicy, czyli zakwaszenia organizmu.

4. Pełni funkcje przeciwzapalne

Albumina, wiążąc jony takich metali, jak miedź, kobalt, nikiel, cynk czy żelazo umożliwia wyłapywanie wolnych rodników. To jeden z głównych antyoksydantów w organizmie, chroniący przed szkodliwymi produktami przemian chemicznych.

Albumina w surowicy – normy

Prawidłowy poziom albuminy w surowicy powinien oscylować w granicach 35-50 mg/ml krwi. Oczywiście należy pamiętać, że wartości zależą od zakresów przyjętych przez laboratorium, płci, wieku badanego oraz metody oznaczania. Dla osób dorosłych norma wynosi 3,5-5,5, g/dl, w przypadku dzieci i młodzieży wskaźnik waha się na poziomie 3,7-5,6 g/dl, natomiast u noworodków i dzieci do 7. roku życia 4,6-7,4 g/dl.

Otrzymanych wyników nie powinniśmy analizować na własną rękę. Oceny dokonuje lekarz na podstawie danych klinicznych i wyników innych badań laboratoryjnych.

Albumina w surowicy – wskazania do badań

Oznaczenie poziomu albuminy zleca lekarz, który na podstawie wnikliwie przeprowadzonego wywiadu zleca również inne badania, które pomagają zdiagnozować stan u pacjenta. Wskazaniem do wykonania badania są:

• zespoły obrzękowe,
• ocena stanu odżywienia,
• marskość wątroby,
• zapalne stany jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna,
• choroba nerek związana z białkomoczem – utrata białka w moczu,
• stan po operacji bariatrycznej,
• ogólny zły stan chorego, kiedy organizm jest odwodniony i wyniszczony.

U osób, u których występuje podejrzenie wyżej wymienionych stanów chorobowych, oprócz badania stężenia albuminy w surowicy należy również wykonać oznaczenia wartości parametrów takich jak: stężęnie albuminy w moczu, próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), bilirubina całkowita, proteinogram. Badanie stężenia albuminy w moczu może zostać wykonane w 3 wariantach: na podstawie próbki moczu porannego, moczu z nocnej zbiórki oraz ze zbiórki dobowej. Normy badania określane są następująco:

• AER (wydalanie albuminy z moczem w jednostce czasu) określa wydalanie albuminy z moczem – w dobowej zbiórce moczu –  wskaźnik powinien być niższy niż 30 mg na dobę. Wyższe wartości mogą świadczyć o umiarkowanie zwiększonej albuminurii. AER powyżej 300 mg/dobę wskazuje na jawny białkomocz,
• AER w nocnej zbiórce moczu powinien nie przekraczać 20 µg/min,
• ACR – albumina/kreatynina ­− wskaźnik oznaczany jest w pojedynczej, porannej zbiórce moczu i określa stosunek stężenia albuminy do kreatyniny. Wartość nie powinna przekraczać 30 mg/g kreatyniny.

Podwyższone stężenie albumin w moczu wynika z uszkodzenia bariery filtracyjnej nerek.

Albumina w surowicy – jak się przygotować do badania?

Badanie poziomu albuminy w surowicy wykonywane jest z krwi żylnej. Do badania należy przystąpić na czczo, po około 8-godzinnej przerwie od spożywania posiłków.

W przypadku pacjentów, którzy przyjmują pewne leki, lekarz zaleca przerwę, gdyż mogą one zafałszować wynik. Do preparatów, takich należą: androgeny, hormon wzrostu, insulina oraz sterydy anaboliczne. Po badaniu nie należy spodziewać się żadnych powikłań. Jak to bywa w przypadku pobrania krwi żylnej, u niektórych osób może wystąpić krwawienie, dlatego ważne jest, aby odpowiednio długo uciskać miejsce wkłucia po pobraniu krwi.

Osoby z kruchymi żyłami mogą spodziewać się niewielkiego siniaka lub krwiaka, który wchłania się po kilku dniach. U chorych cierpiących na hipoalbuminemię, u których występują znaczne obrzęki, pobieranie krwi żylnej może być znacznie utrudnione.

Obniżony poziom albuminy w surowicy – na co może wskazywać?

Spadek stężenia albuminy we krwi (hipoalbuminemia) może powstać na skutek:

• marskości wątroby – dochodzi wówczas do zmniejszenia syntezy białka w wątrobie,
• uszkodzeń toksycznych i nowotworów – choroby nowotworowe mogą prowadzić do nasilenia katabolizmu, czyli rozpadu białek,
• zwiększenia utraty białka w zespole nerczycowym,
• niedożywienia – spowodowanego chorobą nowotworową, bulimią, czy jadłowstrętem. Mamy wówczas do czynienia z ograniczoną podażą białek z pożywieniem,
• zmniejszonego wchłaniania składników pokarmowych w chorobach przewlekłych dotyczących jelit. Mowa tutaj szczególnie o chorobie Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego,
• przewlekłemu alkoholizmu,
• genetycznie uwarunkowanej albuminemii.

Podwyższone stężenie albuminy w surowicy – czy to powód do niepokoju?

Chociaż lista schorzeń w przypadku niedoboru albumin jest długa, to podwyższone stężenie albuminy nie powinno być powodem do niepokoju. Należy ten stan rozpatrzeć pod kilkoma względami.

U dzieci do 3. miesiąca życia oraz u kobiet w 3. trymestrze ciąży wzrost poziomu tego białka jest zjawiskiem fizjologicznym. Wyższy poziom albuminy może być również wynikiem stosowania niektórych leków, do których należą między innymi: sterydy anaboliczne, hormon wzrostu oraz insulina.

Stężenie albumin przekraczające wskazane normy może wystąpić również u sportowców oraz u osób będących na diecie wysokobiałkowej. Ponadto stan ten często dotyczy osób odwodnionych, unikających podaży płynów.

Jak zadbać o prawidłowy poziom albuminy?

Aby stężenie albuminy we krwi utrzymywało się na odpowiednim poziomie, w pierwszej kolejności należy określić przyczyny jej niedoboru lub wzrostu. Odpowiednia opieka lekarska, dobrze dobrane leki oraz cykliczne wykonywanie niezbędnych badań laboratoryjnych gwarantuje poprawę wyników badania.

U osób niedożywionych dieta bogata w białko oraz picie płynów w odpowiedniej ilości jest w stanie uzupełnić poziom albuminy. Wszystkie zlecone przez lekarza badania już dziś możesz wykonać w DIAGNOSTYCE. Pamiętaj, że im szybciej choroba zostanie rozpoznana, tym proces leczenia i powrotu do sprawności jest krótszy.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
• Szutowicz i in., Diagnostyka laboratoryjna, tom II, Gdańsk 2009, str. 43 – 45.