USG tarczycy – kiedy wykonać?

Ultrasonografia tarczycy (USG) to jedno z podstawowych badań obrazowych stosowanych w diagnostyce chorób tarczycy. Jest szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne, a jego wyniki dostarczają cennych informacji na temat budowy gruczołu oraz obecności ewentualnych nieprawidłowości. W dobie rosnącej liczby chorób tarczycy, zarówno autoimmunologicznych, jak i nowotworowych, badanie to nabiera szczególnego znaczenia. Kiedy warto wykonać USG tarczycy, jak się do niego przygotować i co można dzięki niemu wykryć? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

USG tarczycy – co to za badanie?

USG tarczycy to badanie obrazowe wykorzystujące fale ultradźwiękowe do oceny struktury tarczycy. Jest to jedno z podstawowych narzędzi diagnostycznych w endokrynologii, pozwalające na szybkie i dokładne zobrazowanie miąższu tarczycy oraz ewentualnych nieprawidłowości. W trakcie badania lekarz ocenia:

• wielkość i objętość tarczycy,
• echogeniczność miąższu (czy jest jednorodny, czy niejednorodny),
• obecność guzków, torbieli i innych zmian,
• unaczynienie tarczycy,
• stan sąsiadujących węzłów chłonnych.

USG tarczycy pozwala również na ocenę konsystencji guza, co może być istotne w diagnostyce różnicowej między zmianami łagodnymi a nowotworowymi. Czułość badania zwiększa się przy użyciu elastografii, techniki pozwalającej na ocenę twardości zmian. Twarde guzki mogą sugerować większe ryzyko nowotworu i wymagać dalszej diagnostyki.

Badanie to jest całkowicie bezpieczne, ponieważ nie wykorzystuje promieniowania jonizującego, co oznacza, że może być wielokrotnie powtarzane u pacjentów wymagających regularnej kontroli.

Kto wykonuje USG tarczycy?

USG tarczycy wykonuje lekarz specjalizujący się w diagnostyce ultrasonograficznej, najczęściej:

• Endokrynolog – jeśli badanie jest częścią diagnostyki chorób tarczycy,
• Radiolog – w ramach ogólnej diagnostyki obrazowej,
• Chirurg onkologiczny – jeśli istnieje podejrzenie nowotworu tarczycy,
• Lekarz medycyny nuklearnej – w ramach diagnostyki tarczycy, jeśli pacjent jest kierowany na dalsze badania scyntygraficzne lub leczenie jodem radioaktywnym.

Niektóre gabinety oferują także USG tarczycy wykonane przez internistów lub lekarzy rodzinnych z odpowiednimi uprawnieniami do wykonywania ultrasonografii.

Gdzie można wykonać USG tarczycy?

USG tarczycy można wykonać:

• W publicznych placówkach ochrony zdrowia (przychodnie, szpitale) – jeśli pacjent ma skierowanie od lekarza rodzinnego lub specjalisty,
• W prywatnych gabinetach, gdzie badanie można wykonać bez skierowania,
• W centrach diagnostyki obrazowej, które specjalizują się w badaniach ultrasonograficznych i dodatkowej diagnostyce (np. biopsje cienkoigłowe pod kontrolą USG).

Wiele szpitali i klinik endokrynologicznych oferuje kompleksową diagnostykę tarczycy, obejmującą USG, badania laboratoryjne oraz biopsję cienkoigłową w przypadku podejrzanych zmian. USG tarczycy może być refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), ale pod pewnymi warunkami:

• Pacjent musi mieć skierowanie od lekarza specjalisty (np. endokrynologa, onkologa, internisty),
• Skierowanie może również wystawić lekarz POZ, jeśli istnieje podejrzenie choroby tarczycy,
• Badanie jest realizowane w placówkach mających kontrakt z NFZ,
• Czas oczekiwania na refundowane badanie zależy od regionu i dostępności świadczeniodawców (może wynosić od kilku dni do nawet kilkunastu miesięcy).

USG tarczycy – kiedy wykonać?

USG tarczycy wykonuje się w wielu sytuacjach, zarówno w przypadku podejrzenia chorób tarczycy, jak i w ramach profilaktyki. Wskazaniami do badania są:

• Nieprawidłowe wyniki badań hormonalnych (TSH, FT3, FT4, anty-TPO),
• Powiększona tarczyca (wole) lub wyczuwalne guzki w badaniu palpacyjnym,
• Podejrzenie zapalenia tarczycy, np. choroby Hashimoto czy zapalenia de Quervaina,
• Pogorszenie samopoczucia niewiadomego pochodzenia, np. przewlekłe zmęczenie, osłabienie, nietolerancja zimna lub ciepła,
• Nieuzasadniona utrata lub przyrost masy ciała,
• Choroby tarczycy w rodzinie,
• Planowanie ciąży i diagnostyka niepłodności,
• Monitorowanie wcześniej wykrytych zmian w tarczycy,
• Ocena węzłów chłonnych szyi, w uzasadnionych przypadkach

Warto pamiętać, że USG tarczycy może być również częścią badań profilaktycznych u osób po 40. roku życia, zwłaszcza jeśli w rodzinie występowały choroby tarczycy.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/jakie-badania-na-tarczyce-warto-wykonac/

USG tarczycy – przygotowanie

Badanie USG tarczycy nie wymaga specjalnego przygotowania. Nie ma potrzeby być na czczo, można normalnie przyjmować leki i spożywać posiłki. Jedyne zalecenie to założenie odzieży umożliwiającej łatwy dostęp do szyi oraz unikanie ozdób, takich jak naszyjniki czy kołnierzyki, które mogłyby utrudnić badanie.

Pacjenci z nadwrażliwością szyi lub problemami z przełykaniem mogą odczuwać lekki dyskomfort, dlatego warto o tym uprzedzić lekarza wykonującego badanie.

USG tarczycy – jakie badania wykonać wcześniej?

Chociaż USG tarczycy jest podstawowym badaniem obrazowym, przed jego wykonaniem warto sprawdzić np.:

• TSH (hormon tyreotropowy) – określa funkcję tarczycy,
• FT3 i FT4 (wolne hormony tarczycowe) – dają pełniejszy obraz funkcjonowania gruczołu,
• anty-TPO i anty-TG – pomocne w diagnostyce chorób autoimmunologicznych,
• kalcytoninę – marker nowotworowy w przypadku podejrzenia raka rdzeniastego tarczycy.

Dokładne badania laboratoryjne do wykonania przed USG może również ustalić lekarz kierujący na badanie- na podstawie historii medycznej konkretnego przypadku. W przypadku wykrycia niepokojących zmian w USG, lekarz może zalecić dalszą diagnostykę, np. biopsję cienkoigłową (BAC).

USG tarczycy – co wykrywa?

USG tarczycy to precyzyjne i nieinwazyjne badanie, które pozwala ocenić strukturę oraz stan tego ważnego gruczołu. Dzięki niemu można wykryć guzki, torbiele, zmiany zapalne, zwłóknienia, zwapnienia, a także nieprawidłowości w unaczynieniu. Jest szczególnie istotne w diagnostyce chorób autoimmunologicznych, takich jak Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa, ale także w wykrywaniu nowotworów tarczycy we wczesnym stadium. Choć często wykonuje się je w sytuacji podejrzenia zaburzeń hormonalnych, warto pamiętać, że nawet przy prawidłowych wynikach krwi tarczyca może wykazywać zmiany strukturalne, które wymagają monitorowania lub dalszej diagnostyki. To badanie daje lekarzowi cenne wskazówki dotyczące dalszego postępowania i pozwala na szybkie wykrycie ewentualnych patologii. Jego bezpieczeństwo i szeroka dostępność sprawiają, że jest niezastąpionym narzędziem w profilaktyce i leczeniu chorób tarczycy.

Przykładowe zmiany możliwe do oceny w badaniu USG to:

• Guzki tarczycy – mogą być łagodne lub nowotworowe,
• Torbiele tarczycy – wypełnione płynem struktury, zazwyczaj łagodne,
• Wole miąższowe – powiększenie tarczycy bez obecności guzków,
• Zapalenia tarczycy – np. Hashimoto czy zapalenia podostrego,
• Zwłóknienia i zwapnienia,
• Nieprawidłowości w przepływie krwi w tarczycy i otaczających tkankach.

Pytania i odpowiedzi

1. Jakie nietypowe objawy mogą skłonić lekarza do zalecenia USG tarczycy, nawet jeśli standardowe badania krwi nie wykazują nieprawidłowości?

Niektóre objawy, mimo prawidłowego poziomu hormonów tarczycy, mogą sugerować obecność zmian strukturalnych. Należą do nich: uczucie ucisku w gardle, trudności w połykaniu, przewlekła chrypka, nieuzasadnione kołatania serca, wypadanie włosów czy przewlekłe bóle mięśni i stawów. W takich przypadkach USG może ujawnić np. guzki, zwapnienia lub zmiany zapalne.

2. Czy USG tarczycy może pomóc w wykryciu zmian, które nie są związane z funkcją tarczycy, np. guzki ślinianek, węzłów chłonnych czy innych tkanek szyi?

Tak, USG tarczycy często pozwala na ocenę pobliskich struktur, takich jak węzły chłonne, ślinianki, a nawet naczynia krwionośne szyi. Może wykryć powiększone węzły chłonne, torbiele, guzki w śliniankach czy objawy zapalenia w obrębie szyi.

3. Jakie są różnice między USG tarczycy a biopsją cienkoigłową w diagnostyce guzków i kiedy konieczne jest wykonanie biopsji? USG tarczycy pozwala na wykrycie guzków oraz ocenę ich wielkości, echogeniczności i unaczynienia. Biopsja cienkoigłowa (BAC) jest konieczna, gdy guzki mają cechy podejrzane o nowotwór (np. nieregularne granice, mikrozwapnienia, hipoechogeniczność). BAC umożliwia pobranie komórek do analizy histopatologicznej, co pozwala na określenie ich charakteru (łagodne czy złośliwe).