Bóle mięśni i stawów - czego mogą być objawem? Poznaj przyczyny

07 września 2023

Przeczytasz w 11 minut

Udostępnij

Spis treści:

Bóle mięśni i stawów – ustalenie rozpoznania
Bóle mięśni i stawów – przyczyny
Ból mięśni i stawów bez gorączki
Ból kości i mięśni w całym ciele
Wędrujący ból mięśni i stawów
Hashimoto a bóle mięśni i stawów

Ból mięśniowo-szkieletowy dotyka kości, stawów, więzadeł, ścięgien lub mięśni. Nagłe i silne bóle mięśni i stawów są zwykle spowodowane urazem. Stan zapalny lub zmiany zwyrodnieniowe związane z wiekiem mogą powodować przewlekłe dolegliwości bólowe. Poznaj najczęstsze przyczyny bólu stawów i mięśni i dowiedz się, czy uciążliwa przypadłość powinna być jednocześnie powodem do niepokoju i przyczyną pilnej konsultacji lekarskiej.

Bóle mięśni i stawów – ustalenie rozpoznania

Ból stawów i mięśni to dość powszechne zjawisko, u podstaw którego mogą leżeć bardzo różne problemy zdrowotne. Niezależnie od przyczyny efektem dyskomfortu jest zmniejszenie jakości życia, a nawet ograniczenie zdolności do wykonywania podstawowych zadań. Charakter bólu może być bardzo różny. Rozpoznanie przyczyny bólu stawów i mięśni zazwyczaj wymaga kilku kroków:

Wywiad lekarski: lekarz będzie chciał zrozumieć naturę bólu np. czy jest on ostry czy przewlekły, gdzie jest zlokalizowany, kiedy się zaczął, czy jest związany z określonymi działaniami, czy zależy od pory dnia, jakie inne objawy towarzyszą temu bólowi, jakie leki przyjmuje pacjent, a także informacje o ogólnym stanie zdrowia i historii wcześniejszych chorób u pacjenta oraz członków jego rodziny.
Badanie fizykalne: pomoże określić czy poza bólem występuje obrzęk, zaczerwienienie lub ograniczenie ruchomości w dotkniętych stawach i mięśniach.
Badania diagnostyczne: mogą obejmować różne badania laboratoryjne identyfikujące markery stanu zapalnego (np. CRP), potwierdzające infekcję (np. test na grypę) lub proces autoimmunologiczny (np. przeciwciała przeciwjądrowe ANA, czynnik reumatoidalny – RF, przeciwciała przeciwko cyklicznemu peptydowi cytrulinowemu – anty-CCP), konieczne mogą być też badania obrazowe, takie jak USG, RTG, CT lub MRI.
Skierowanie do specjalisty: W zależności od wyników wstępnych badań, lekarz rodzinny może skierować pacjenta do reumatologa, ortopedy, neurologa lub innego specjalisty w celu dalszej diagnozy i leczenia.

Bóle mięśni i stawów – przyczyny

Ból mięśni i stawów może być objawem wielu różnych chorób. Oto kilka możliwości:

uraz, kontuzja,
zwichnięcie lub skręcenie stawu,
długotrwałe przeciążenie, powtarzalne mikro urazy np. związane z charakterem pracy,
przetrenowanie związane z intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi,
nieprawidłowa postawa ciała,
choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza),
zapalenie stawów,
dna moczanowa, czyli rodzaj zapalenia stawów, który wynika z podwyższonego stężenia kwasu moczowego we krwi; intensywne napady bólu zwykle dotyczą najpierw palucha (podagra); staw jest zaczerwieniony, opuchnięty o napiętej i błyszczącej skórze,
ból stawów i mięśni pojawiający się w chorobach autoimmunologicznych,
infekcja, szczególnie wirusowa,
stany lękowe, które powodują silne, odruchowe napięcie ciała, co skutkuje zmęczeniem i bólami mięśni,
neuropatia uciskowa np. zespół cieśni nadgarstka,
fibromialgia, która jest przewlekłym zaburzeniem charakteryzującym się uogólnionym bólem mięśniowym, zmęczeniem, problemami ze snem i obszarami wyjątkowo wrażliwymi na nacisk zwanymi punktami tkliwymi,
zespół chronicznego zmęczenia to uporczywe zmęczenie, niedające się wyjaśnić czynnikami środowiskowymi lub medycznymi,
rabdomioliza, czyli zespół objawów związany z rozpadem mięśni poprzecznie prążkowanych,
nowotwór o pierwotnym umiejscowieniu kostnym np. szpiczak mnogi, rzadko występujące nowotwory typu chrzęstniakokostniak, mięsak Ewinga lub przerzuty do kości z innych organów np. nowotworu prostaty, płuca, piersi,
działanie niepożądane leków np. statyn (leczenie hipercholesterolemii), bifosfonianów (leczenie antyresorpcyjne kości), inhibitorów aromatazy (lek stosowany w hormonoterapii raka sutka), niektórych antybiotyków.

Ból mięśni i stawów bez gorączki

Dolegliwości bólowe mięśni i stawów bez towarzyszącej im podwyższonej temperatury ciała najczęściej są spowodowane urazami i kontuzjami lub mogą wynikać z:

nadmiernego wysiłku fizycznego, czyli przetrenowania,
zespołu przeciążeniowego np. zespołu cieśni nadgarstka lub łokcia tenisisty,
choroby zwyrodnieniowej stawów, o której więcej napisano poniżej,
zespołu chronicznego zmęczenia,
fibromialgii,
chorób z autoagresji, które mogą, ale nie muszą przebiegać z gorączką, a o których więcej napisano poniżej.

Ból kości i mięśni w całym ciele

Ostry ogólnoustrojowy ból mięśni i stawów najczęściej jest efektem infekcji. Jeżeli taki ból występuje w połączeniu z gorączką, osłabieniem, bólem głowy, kaszlem i wysypką z dużym prawdopodobieństwem przyczyną objawów jest zakażenie wirusem. Do najczęstszych infekcji wirusowych prowadzących do bólu wszystkich mięśni i stawów należą:

grypa: jest jedną z najczęstszych infekcji, powodujących uogólniony i intensywny ból mięśni i stawów,
COVID-19: bóle mięśni i stawów po covidzie dotyczą aż 27% osób,
mononukleoza: często nazywana „chorobą pocałunków”, mononukleoza jest wywoływana przez wirusa Epstein-Barr EBV,
rumień zakaźny nazywany „piątą chorobą”: lub „zespołem spoliczkowanego dziecka” powodowany przez Parvovirus B19,
enterowirusowe pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej z wypryskiem, określane mianem choroby dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD/HFMS – ang. Hand, Foot and Mouth Disease/Syndrome) lub potocznie określane „bostonką”,
różyczka,
ospa wietrzna powodowana przez wirusa VZV (ang. Varicella zoster virus) z rodziny Herpesviridae.

Choroby bakteryjne powodujące uogólnione bóle kości, mięśni lub stawów to:

borelioza z Lyme: infekcja powodowana przez bakterię Borrelia burgdorferi., przenoszona przez kleszcze,
angina paciorkowcowa: gorączka reumatyczna może być powikłaniem po nieleczonej anginie wywoływanej przez paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A,
gruźlica: infekcja prątkiem Mycobacterium tuberculosis zazwyczaj dotyka płuca, ale może także wpływać na inne części ciała, w tym kości, prowadząc do bólu,
reaktywne zapalenie stawów: to stan, który może wystąpić po niektórych infekcjach bakteryjnych, takich jak Salmonella, Shigella, Yersinia, Campylobacter czy Chlamydia.

Wędrujący ból mięśni i stawów

Wędrujące bóle mięśni i stawów, czyli bóle, które przemieszczają się z jednego miejsca w ciele do innego, najczęściej związane są z chorobą zwyrodnieniową stawów lub procesem reumatycznym, autoimmunologicznym:

Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza), to przewlekła, postępująca choroba, która wpływa na chrząstkę stawową, powodując jej stopniowe zużycie. Chrząstka stawowa działa jak amortyzator między kośćmi, a jej zniszczenie prowadzi do bólu, obrzęku i utraty ruchomości w stawie. Choroba może dotknąć dowolnego stawu w ciele, ale jest najczęściej spotykana w stawach kolanowych, biodrowych oraz stawach dłoni. Czynniki ryzyka obejmują wiek, nadwagę, płeć żeńską, urazy stawów związane z aktywnością zawodową lub uprawianiem sportu, czynniki genetyczne.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła, systemowa choroba autoimmunologiczna rozpoczynająca się często w średnim lub młodym wieku, która chociaż najczęściej wpływa na stawy, może dotknąć także inne narządy. Choroba prowadzi do stanu zapalnego, który powoduje ból, obrzęk, sztywność stawów (szczególnie rano lub po okresie bezruchu), a także ich deformacje. RZS zwykle zaczyna się powoli, z drobnymi objawami, takimi jak zmęczenie, utrata apetytu, niewielka gorączka, a następnie rozwija się do stanu, w którym pojawiają się bóle stawów. Kobiety chorują trzykrotnie częściej niż mężczyźni.
Łuszczycowe zapalenie stawów to typ zapalenia stawów, który często występuje u osób z łuszczycą, autoimmunologiczną chorobą skóry charakteryzującą się czerwonymi, łuszczącymi się plamami na skórze.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), znane również jako spondyloartropatia zesztywniająca lub choroba Bechterewa, to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która powoduje zapalenie stawów kręgosłupa. W skrajnych przypadkach może prowadzić do całkowitego zesztywnienia kręgosłupa. Choroba zwykle zaczyna się powoli, najczęściej objawiając się jako ból i sztywność w dolnej części kręgosłupa i biodrach, szczególnie po okresie spoczynku lub rano. Ból zwykle zmniejsza się po ruchu lub ćwiczeniach. Chociaż dokładna przyczyna zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa jest nieznana, istnieje wyraźny związek z genem zgodności tkankowej o nazwie HLA-B27.
Fibromialgia
Polimialgia reumatyczna – schorzenie reumatyczne charakteryzujące się silnym bólem i sztywnością mięśni. Najczęściej dotyka biodra, barki i szyję. Sztywność ta jest najbardziej wyraźna po przebudzeniu lub po okresie bezczynności, często powoduje problemy z codziennymi czynnościami, towarzyszy jej ogólne zmęczenie, gorączka i obrzęki rozlane kończyn dolnych.
Toczeń rumieniowaty. – choroba autoimmunologiczna dotykająca wiele części ciała jednocześnie i powodująca rumień i zmiany skórne, męczliwość, złe samopoczucie, stany podgorączkowe, spadek masy ciała, a także bóle stawów i mięśni.
Zespół Sjögrena. – choroba, w której proces autoimmunologiczny atakuje gruczoły wytwarzające ślinę i łzy. Głównymi objawami są suchość oczu i ust, ale często występuje także ból stawów.

Hashimoto a bóle mięśni i stawów

Choroba Hashimoto, nazywana także przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy, jest zaburzeniem, w którym układ odpornościowy atakuje komórki tarczycy, prowadząc do hipotyreozy – stanu, w którym gruczoł tarczowy nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów tarczycy.

Niedobór hormonów tarczycy wpływa na wiele aspektów zdrowia, w tym układ ruchu. W związku z tym, pacjenci z chorobą Hashimoto mogą doświadczać szeregu objawów związanych z mięśniami i stawami, takich jak:

ból, sztywność i obrzęk stawów,
ból mięśni, zwany również mialgią,
osłabienie siły mięśni.

Ważne jest również, aby mieć świadomość, że niektóre osoby z niedoczynnością tarczycy mogą mieć współistniejące inne choroby autoimmunologiczne, w tym reumatoidalne zapalenie stawów. Jeśli ból stawów, sztywność i obrzęk nie ustępują po leczeniu lewotyroksyną, należy rozważyć diagnostykę w kierunku RZS.

Autor: Dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz

Bibliografia:

Poranne biegunki na czczo - jakie mogą być przyczyny?

Zaburzenia koncentracji i nadpobudliwość psychoruchowa (ADHD) u dzieci - poznaj możliwe przyczyny