Niedoczynność tarczycy – objawy, przyczyny, badania. Czym grozi nieleczona niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to stan niedoboru hormonów tarczycy, który przejawia się m.in. spowolnieniem procesów metabolicznych w organizmie. Można wyróżnić pierwotną, wtórną i trzeciorzędową niedoczynność tarczycy. Objawy choroby są rozmaite i wielonarządowe, a skrajna niedoczynność tarczycy jest stanem zagrożenia życia.

Czym jest niedoczynność tarczycy? Przyczyny choroby

Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego, zlokalizowany w przednio-dolnej części szyi. Hormony gruczołu tarczowego (tyroksyna – T4 oraz trijodotyronina – T3) są odpowiedzialne za regulację przemian metabolicznych w ustroju, a ich niedobór prowadzi do spowolnienia metabolizmu. Pierwotna niedoczynność tarczycy wywołana jest uszkodzeniem samej w sobie tarczycy.

Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, ale uszkodzenie gruczołu może wynikać także z innych chorób zapalnych czy działań medycznych (takich jak np. usunięcie tarczycy, napromienianie okolic szyi, leczenie jodem radioaktywnym, przyjmowanie niektórych leków). Wtórna niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedoborem lub brakiem tyreotropiny (TSH).

Warto wiedzieć, że nie jest to hormon tarczycy, a przysadki mózgowej i odpowiada za regulację pracy tarczycy. Niedoczynność przysadki mogą powodować choroby zapalne, nowotwory, urazy czy inne uszkodzenia. Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy związana jest z uszkodzeniem podwzgórza i niedoborem tyreoliberyny, czyli hormonu uwalniającego tyreotropinę.

Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest wspomniana powyżej choroba Hashimoto, czyli zapalenie autoimmunologiczne z przeciwciałami przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty- Tg). Istotą choroby jest powolne niszczenie komórek gruczołu przez komórki własnego układu immunologicznego, co  stopniowo prowadzi do rozwoju niedoczynności tarczycy.

Niedoczynność tarczycy – badania

Pamiętaj, że zaobserwowanie jakichkolwiek niepokojących objawów wymaga konsultacji z lekarzem, który w oparciu o Twój wywiad i badanie fizykalne zleci wykonanie odpowiednich badań. Podstawowe badania laboratoryjne przydatne w diagnostyce chorób tarczycy obejmują:

• stężenie TSH w surowicy krwi, które wzrasta w pierwotnej niedoczynności ( w uproszczeniu: przysadka próbuje pobudzić tarczycę do działania) i maleje we wtórnej i trzeciorzędowej niedoczynności
• stężenie FT4 i FT3.
• stężenie anty-TPO (wzrost przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO w autoimmunologicznym zapaleniu).

Wszystkie powyższe badania możesz wykonać w DIAGNOSTYCE.

Sprawdź również e-pakiety tarczycowe – gotowe zestawy badań – podstawowy i rozszerzony, a nawet z konsultacją.

W celu odpowiedniej interpretacji wyników, udaj się do swojego lekarza, który może zalecić dodatkowe badania diagnostyczne np. USG tarczycy.

Niedoczynność tarczycy – objawy 

Objawy niedoczynności tarczycy mogą być bardzo różnorodne i dotyczyć wielu układów. Najmocniej nasilone są zwykle w niedoczynności pierwotnej. Warto wiedzieć, że poniższe symptomy mogą wystąpić w różnych konfiguracjach i nasileniu, ale zaobserwowanie pojedynczych z nich nie oznacza, że na pewno cierpisz na niedoczynność tarczycy. Objawy gastryczne mogą równie dobrze świadczyć o problemach jelitowych, a ogólne zmęczenie być spowodowane szeregiem innych przyczyn. Dlatego tak ważna jest konsultacja ze specjalistą, który skieruje diagnostykę w odpowiednim kierunku.

Niedoczynność tarczycy – objawy

• przyrost masy ciała, wzmożona męczliwość, osłabienie, ospałość, uczucie zimna,
• chłodna, sucha i blada skóra, spadek potliwości,
• obrzęk podskórny (zmiana rysów twarzy, obrzęk powiek i rąk),
• niskie ciśnienie tętnicze, wolne tętno,
• ochrypły głos, powiększenie języka, objawy nieżytu górnych dróg oddechowych,
• przewlekłe zaparcia,
• bóle mięśni i obrzęki stawów,
• problemy z koncentracją uwagi, zaburzenia pamięci, rozchwianie emocjonalne, depresja,
• łamliwe włosy i wzmożone wypadanie włosów,
• zmiany w układzie nerwowym (np. zespół cieśni nadgarstka),
• zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, zaburzenia libido,
• opóźnienie wzrastania i zaburzenia dojrzewania płciowego u dzieci.

Niedoczynność tarczycy- skutki

Zapamiętaj, że ciężka, nieleczona niedoczynność tarczycy może stanowić stan zagrożenia życia, jakim jest śpiączka hipometaboliczna. Do jej rozwoju mogą przyczynić się inne choroby np. poważne infekcje, zawał serca czy spożycie niektórych leków. W przebiegu śpiączki hipometabolicznej dochodzi do spadku częstości akcji serca, spadku ciśnienia tętniczego krwi, obniżenia temperatury organizmu, kwasicy oddechowej, hipoglikemii, obrzęków, zaburzeń elektrolitowych, otępienia lub śpiączki i wstrząsu. Może prowadzić do śmierci i wymaga leczenia na oddziale intensywnej terapii.

Niedoczynność tarczycy w ciąży

Ciąża to stan szczególny, w którym choroby matki mogą wywierać wpływ na rozwijający się płód. Niedobór hormonów tarczycy jest szczególnie niebezpieczny i może prowadzić do poronień, przedwczesnego porodu czy poważnych nieprawidłowości w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Dlatego tak ważna jest kontrola pracy tarczycy w ciąży i skuteczne leczenie zaburzeń. Według polskich zaleceń, normy TSH dla kobiet ciężarnych są inne niż dla reszty populacji. Jeśli cierpisz na zdiagnozowaną niedoczynność tarczycy, koniecznie poinformuj o tym swojego ginekologa, zanim rozpoczniesz starania o dziecko.

Leczenie niedoczynności tarczycy

Postępowanie w niedoczynności tarczycy to przede wszystkim leczenie substytucyjne, czyli dostarczanie organizmowi brakującego hormonu. Lewotyroksynę, syntetyczny analog naturalnej tyroksyny, stosuje się na czczo, w dawce dostosowanej indywidualnie, pod kontrolą TSH. Takie leczenie zazwyczaj musi być prowadzone do końca życia.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik
• Położnictwo i ginekologia – G. H. Bręborowicz