Reumatyzm – objawy i charakterystyka
Na początek warto wiedzieć, że reumatyzm to potoczne sformułowanie, używane w kontekście całej grupy chorób reumatycznych. Nie istnieje więc taka jednostka chorobowa jak „reumatyzm”. Objawy schorzeń kryjących się pod tym określeniem dotyczą zmian zapalnych w tkance łącznej i obejmują nie tylko układ ruchu, ale wynikają też z uszkodzeń wielu innych narządów. W powszechnym rozumowaniu, słowo „reumatyzm” najczęściej stosowane jest jako synonim reumatoidalnego zapalenia stawów i również w tym kontekście będzie używane w niniejszym artykule.
Reumatyzm – przyczyny
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to układowa choroba tkanki łącznej, która cechuje się symetrycznym zapaleniem stawów, zmianami pozastawowymi i objawami ogólnymi. Przebieg choroby może być różny, ale u większości chorych występują okresy zaostrzeń i remisji, a z biegiem czasu dochodzi do trwałego uszkodzenia stawów. Podłożem reumatoidalnego zapalenia stawów są reakcje autoimmunologiczne, ale etiologia schorzenia pozostaje nieznana. Częściej chorują kobiety, a szczyt zachorowalności przypada między 30. a 50. rokiem życia.
Reumatyzm – objawy
Pierwsze objawy reumatyzmu rozwijają się na ogół stopniowo, w ciągu kilku tygodni. Wczesnym symptomem typowym dla RZS jest symetryczny ból i obrzęk małych stawów rąk i stóp oraz poranna sztywność stawów trwająca zazwyczaj ponad 1 godzinę. Zapalenie najczęściej dotyczy stawów międzypaliczkowych bliższych, śródręczno- paliczkowych i śródstopno- paliczkowych czy stawów nadgarstka. Duże stawy (np. kolanowe, ramienne, biodrowe) zajęte są rzadziej. Objawy obejmują ból i obrzęk stawu oraz ocieplenie skóry. Postępująca destrukcja stawów prowadzi do zmian ścięgnisto- więzadłowych, mięśniowych i kostnych, co skutkuje deformacjami takimi jak: odchylenia łokciowe palców, podwichnięcia paliczków, palce butonierkowate i w kształcie łabędziej szyi. Z czasem, może dochodzić do usztywnień, ograniczeń ruchomości (nie tylko palców, ale i w innych stawach) czy przykurczów mięśniowych. Typowo pojawiają się także zmiany w szyjnym odcinku kręgosłupa.
Z czym jeszcze wiąże się reumatyzm? Objawy ogólne obejmują stany podgorączkowe, bóle mięśniowe, spadek apetytu i utratę masy ciała oraz przewlekłe zmęczenie. Ciężka i długotrwała choroba może prowadzić do powikłań wielonarządowych takich jak zmiany w mięśniu sercowym i na zastawkach, zmiany w płucach i zapalenie opłucnej, zapalenie twardówki, rogówki i spojówek, zapalenia nerek i inne. Na przedramionach i częściach ciała narażonych na ucisk (np. pośladkach) mogą pojawić się podskórne guzki reumatoidalne. Bywa, że takie guzki pojawiają się także w ścięgnach i w narządach wewnętrznych.
Diagnostyka reumatyzmu
Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Badania pomocnicze istotne w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów obejmują: morfologię, OB, CRP, czynnik reumatoidalny (RF) w klasie IgM, ACPA (przeciwciała przeciw cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi), przeciwciała przeciwjądrowe, proteinogram, ALT, AST, kwas moczowy, kreatyninę, jonogram i badanie ogólne moczu. Wszystkie te badania możesz wykonać w DIAGNOSTYCE. Konieczne może okazać się pobranie płynu stawowego do badania i wykonanie badań obrazowych takich jak RTG, USG czy rezonans magnetyczny. Istnieją ścisłe kryteria rozpoznania RZS, dlatego wyniki badań (w połączeniu z obrazem klinicznym) zawsze wymagają oceny lekarskiej.
Jak leczyć reumatyzm?
Podstawę leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów stanowią leki modyfikujące przebieg choroby (np. metotreksat, leflunomid). Dobór konkretnego preparatu zależy od wielu indywidualnych czynników. W celu doraźnego opanowania procesów zapalnych, stosuje się także niesteroidowe leki przeciwzapalne, a w niektórych przypadkach pomocne mogą okazać się dostawowe wstrzyknięcia glikokortykosteroidów. Przez cały okres trwania choroby, warto pamiętać o odpowiedniej rehabilitacji. W ciężkich destrukcjach stawów i silnych dolegliwościach, można rozważyć leczenie operacyjne.
Reumatyzm – objawy innych chorób reumatycznych
Pamiętaj, że do grupy chorób reumatycznych często potocznie nazywanych reumatyzmem, prócz RZS należy też cały szereg innych schorzeń np. toczeń rumieniowaty układowy, zespół antyfosfolipidowy, twardzina układowa, zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe, rozmaite zapalenia naczyń, polimialgia reumatyczna, zespół Sjögrena, spondyloartropatie (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy łuszczycowe zapalenie stawów), choroba zwyrodnieniowa stawów i wiele innych. Każda z chorób charakteryzuje się innym obrazem klinicznym i przebiegiem. Niektóre z nich cechują się głównie zajęciem stawów i uszkodzeniem układu ruchu, inne zaburzają funkcjonowanie wielu narządów wewnętrznych. Leczenie chorób reumatycznych często jest długotrwałe i złożone. Warto pamiętać, że reumatyzm nie dotyka jedynie osób starszych, a część ze schorzeń reumatycznych rozwija się typowo w młodym lub średnim wieku.
Przez potoczne sformułowanie „badanie krwi na reumatyzm” najczęściej rozumie się oznaczenie czynnika reumatoidalnego RF we krwi, morfologię, CRP, OB, kwas moczowy czy przeciwciała anty-CCP, ale pamiętaj, że każda z chorób charakteryzuje się swoistymi zmianami w badaniach laboratoryjnych. Przykładowo, do rozpoznania tocznia rumieniowatego układowego konieczne jest oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych ANA, dla twardziny układowej typowe jest występowanie autoprzeciwciał antycentromerowych i przeciwko topoizomerazie I, a zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa wiąże się z reguły z występowaniem antygenu HLA B27. Prócz badań laboratoryjnych, często dużą rolę odgrywają także badania obrazowe.
Sprawdź e-pakiet reumatologiczny
Diagnostyka chorób reumatycznych jest złożona, a powszechnie nazywane reumatyzmem reumatoidalne zapalenie stawów, jest tylko jedną z wielu chorób z tej grupy. Jeśli zauważysz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, udaj się do lekarza.
Bibliografia:
- Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik
