3 miesiąc ciąży – jak wygląda dziecko. Objawy, czy widać brzuch?

3. miesiąc ciąży to moment, w którym zakończy się pierwszy trymestr, a większość typowych dolegliwości ciążowych powinna ustąpić. Jednakże rozwój dziecka nadal postępuje dynamicznie. W tym okresie maluszek potrafi już bawić się swoimi rączkami i nawet pępowiną. Niezwykle szybko rośnie i nabiera na wadze, co jest widoczne także w rozszerzającym się brzuchu przyszłej mamy. Oprócz tego, w trzecim miesiącu ciąży mogą pojawić się również inne zmiany, takie jak większa ilość energii i poprawa samopoczucia, ale także możliwe jest wystąpienie nowych dolegliwości, takich jak bóle pleców czy problemy z nietrzymaniem moczu.

3 miesiąc ciąży – od którego tygodnia? 

Trzeci miesiąc ciąży, trwający od 9. do końca 12. tygodnia, zamyka pierwszy trymestr ciąży. Przełomowym momentem jest 10. tydzień ciąży, kiedy to zarodek staje się płodem, a wszystkie narządy są już wykształcone i będą tylko dojrzewać.

W trzecim miesiącu ciąży mija największe prawdopodobieństwo rozpoznania poważnych wad wrodzonych, jak np. rozszczep kręgosłupa. To także czas, gdy kobieta i jej partner najczęściej decydują się poinformować rodzinę i przyjaciół o ciąży, ponieważ ryzyko poronienia jest wtedy znacznie mniejsze niż na początku ciąży.

W trzecim miesiącu ciąży możesz zauważyć, że ubrania w pasie stają się ciasne. Jeśli w pierwszym trymestrze przybrałaś więcej niż 2 kg, warto przeanalizować swoją dietę. Przyrost wagi w ciąży zależy również od twojej początkowej wagi. Jeśli przed ciążą miałaś niedowagę, organizm może teraz chcieć nadrobić brakujące kilogramy. Natomiast, jeśli ważyłaś więcej, możesz przytyć nieco mniej. Zaleca się spożywanie mniejszych porcji, aby uniknąć uczucia wzdęcia. Zamiast trzech większych posiłków, warto zjeść pięć lub sześć mniejszych.

Brzuch ciążowy w 3. miesiącu

W trzecim miesiącu ciąży brzuch jeszcze nie jest widoczny dla innych, ale już zauważysz, że zaczyna się powiększać. Możesz także odczuwać częstsze potrzeby oddawania moczu, ponieważ rosnąca macica uciska na pęcherz, co może skutkować wizytami w łazience również w nocy. To zjawisko będzie stopniowo maleć, gdy macica uniesie się ponad spojenie łonowe. Mogą także pojawić się bóle brzucha, wynikające z zmian w miednicy mniejszej i rozciągania się więzadeł.

Pod koniec trzeciego miesiąca ciąży wiele par decyduje się powiedzieć rodzinie, przyjaciołom, a nawet pracodawcy o oczekiwaniu dziecka. Po 12. tygodniu ciąży ryzyko poronienia i problemów rozwojowych znacznie się zmniejsza. Dlatego właśnie 12. tydzień ciąży jest często czasem, kiedy z radością pokazuje się pierwsze zdjęcie brzuszka lub wysyła miłe wiadomości do najbliższych. Często w tym okresie bliscy mają także okazję zobaczyć pierwsze zdjęcie płodu z prenatalnego badania USG.

Jeśli dotąd nie poinformowałaś pracodawcy o swoim stanie, warto rozważyć zrobienie tego właśnie w 3. miesiącu ciąży. Nie ma jednak takiego obowiązku, chyba że wykonujesz pracę, która może być szkodliwa dla Twojego zdrowia, a co za tym idzie, dla dziecka. Po zawiadomieniu pracodawcy zaczyna Cię obejmować obszerna ustawa o ochronie macierzyństwa, która dotyczy zakazu pracy w dni wolne od pracy, pracy w nocy i w godzinach nadliczbowych, pracy na akord oraz pracy z narażeniem na działanie szkodliwych czynników.

3. miesiąc ciąży – objawy i samopoczucie

Pod koniec pierwszego trymestru większość uciążliwych dolegliwości ciążowych zaczyna ustępować. Chociaż niektóre przyszłe mamy nadal mogą cierpieć z powodu porannych mdłości, nudności czy zawrotów głowy, większość z nich odczuwa w tym czasie wzrost energii i motywacji do działania.

Jednak trzeci miesiąc ciąży nie jest całkowicie wolny od objawów. W tym okresie kobiety w ciąży mogą zauważyć:

• przyrost masy ciała,
• problemy z koncentracją,
• zmiany w pigmentacji skóry,
• pojawienie się „pajączków” na nogach lub żylaków,
• częste oddawanie moczu.

Potrzeba częstego oddawania moczu wynika z ucisku rosnącej macicy na pęcherz moczowy, co powoduje zwiększoną częstotliwość wizyt w toalecie. Warto również zauważyć, że w trakcie ciąży jelita pracują wolniej, co może prowadzić do problemów z zaparciami.

Jakie objawy powinny zaniepokoić kobietę w trzecim miesiącu ciąży?

• utrata masy ciała,
• chroniczne zmęczenie,
• rozdrażnienie i złe samopoczucie,
• łuszczenie się skóry,
• obrzęki,
• bóle mięśniowe.

Wszystkie te symptomy mogą sugerować zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy. Warto skonsultować się z ginekologiem-położnikiem i wykonać odpowiednie badania hormonalne przed ukończeniem trzeciego miesiąca ciąży.

Dziecko w 3. miesiącu ciąży 

W trzecim miesiącu ciąży organy wewnętrzne dziecka osiągają pełny stopień ukształtowania. Na ciele malucha pojawia się meszek płodowy, który stanowi naturalną ochronę delikatnej skóry przed nadmiernym nawilżeniem. W 10. tygodniu ciąży płód mierzy około 3 cm i posiada już wykształcone palce u stóp i rąk, i waży około 14 g.

Rozpoczyna się również formowanie zawiązków paznokci i zębów. Wraz z rozwojem mięśni twarzy, dziecko może otwierać usta i wykazywać pierwsze przejawy mimiki. To często powoduje, że maluch połyka niewielkie ilości płynu owodniowego, co stymuluje pracę układu pokarmowego i oddechowego. Pod koniec pierwszego trymestru ciąży maluch zaczyna wykonywać ruchy, choć są one na tyle subtelne, że przyszła mama nie jest w stanie ich jeszcze dostrzec. Niemniej płód jest bardzo wrażliwy na dotyk.

Pod koniec pierwszego trymestru ciąży dziecko zaczyna przejawiać coraz więcej aktywności. Potrafi już złapać się za nóżki lub rączki, a nawet dla zabawy ściska pępowinę. Uwielbia ssać swój kciuk. Ponieważ jego mięśnie twarzy rozwijają się, zaczyna też wykonywać różne miny – otwiera usta, krzywi się i marszczy. Gdy przemieszczając się w macicy mamy dotyka jej ścianek, automatycznie reaguje gwałtownym ruchem całego ciała.

Choć dziecko jeszcze nie posiada wykształconego zmysłu słuchu, reaguje na dźwięki poprzez odczuwanie wibracji poprzez skórę. Dodatkowo, doświadcza również emocji mamy, gdyż przez łożysko przekazywane są jemu nie tylko substancje odżywcze, ale także hormony. Z tego względu ważne jest, aby przyszłe mamy dbały o swoje dobre samopoczucie i unikały sytuacji stresowych. W trzecim miesiącu ciąży płód nabiera coraz bardziej dziecięcych proporcji i cech osobniczych.

Rozwój płodu w trzecim miesiącu ciąży jest niezwykle intensywny – zmienia się jego wielkość, a choć większość układów jest już w pełni ukształtowana, wiele narządów musi jeszcze dojrzeć. Układ pokarmowy ćwiczy ruchy perystaltyczne umożliwiające przesuwanie się jedzenia, a szpik kostny wytwarza białe krwinki – to dzięki nim i przeciwciałom otrzymanym od ciebie dziecko po urodzeniu będzie w stanie walczyć z zarazkami.

3. miesiąc ciąży – zdrowie mamy

W trzecim miesiącu ciąży brzuszek zaczyna delikatnie przybierać na zaokrągleniu, choć zmiana ta nie jest jeszcze zauważalna dla osób z zewnątrz. Pierwsze trzy miesiące to czas, gdy ściana macicy ulega zagęszczeniu, ale w okresie okołoporodowym jej grubość nie przekracza 1,5 cm. W tym narządzie zwiększa się również liczba naczyń krwionośnych i limfatycznych. Istotną zmianą w ciele kobiety w ciąży jest również zwiększenie pojemności minutowej serca.

W trzecim miesiącu ciąży ważne jest kontynuowanie zdrowej i zbilansowanej diety, bogatej w witaminy oraz mikro- i makroelementy. Przyszła mama powinna również dbać o odpowiednie nawodnienie i unikać używek oraz nadmiernej ilości kawy. Warto pić dużą ilość wody i nie więcej niż 200 miligramów kofeiny dziennie (co odpowiada jednemu espresso lub 3 kawom z ekspresu przelewowego).

W tym okresie warto również zadbać o dostosowaną do swoich możliwości aktywność fizyczną. Regularny ruch korzystnie wpływa na zdrowie, także w czasie ciąży. Codzienne spacery dostarczają organizmowi tlenu i poprawiają nastrój. Dozwolone są również zajęcia z jogi ciążowej oraz zajęcia basenowe. Kobiety, które były bardzo aktywne fizycznie przed ciążą, powinny jednak unikać nadmiernego wysiłku, który może prowadzić do bólów w dolnej części brzucha.

Lekarz może udzielić indywidualnych wskazówek dotyczących żywienia, ale generalnie kobiety w ciąży powinny unikać:

• alkoholu,
• niepasteryzowanego sera i mleka,
• przetworzonego mięsa,
• surowych jaj.

Należy również zachować ostrożność w spożywaniu ryb o ponadprzeciętnej zawartości rtęci. W polskich warunkach należą do nich okoń, węgorz, płoć i dorsz oraz ryby zwyczajowo nazywane w handlu rybami maślanymi-masłowymi. Tych ostatnich należy unikać również z powodu możliwych zatruć pokarmowych. Zawsze dokładnie myj owoce i warzywa pod bieżącą wodą przed spożyciem lub gotowaniem.

3. miesiąc ciąży – jakie badania zrobić?

W trzecim miesiącu ciąży zaleca się przeprowadzenie nieinwazyjnych, biochemicznych lub genetycznych przesiewowych badań prenatalnych z krwi matki, które pozwalają na ocenę ryzyka obecności u dziecka wad genetycznych (chromosowych) i wad rozwojowych (np. rozszczep kręgosłupa). Jednym z takich badań jest USG genetyczne, wykonywane między 12. a 14. tygodniem ciąży, które pozwala na przesiew w kierunku zespołów Downa, Pataua i Edwardsa. Badania prenatalne pozwalają również na określenie płci dziecka.

Między 11. a 14. tygodniem ciąży zaleca się przeprowadzenie badania ultrasonograficznego oraz biochemicznego testu PAPPA. Test PAPPA, obejmujący pomiar we krwi matki stężeń hormonu: wolnej beta HCG (fβHCG) oraz białka ciążowego PAPPA może być wykonywane bezpłatnie w ramach refundacji NFZ, pod warunkiem spełnienia jednego z poniższych kryteriów:

• otrzymanie nieprawidłowego wyniku badania ultrasonograficznego,
• wiek matki powyżej 35 lat,
• wystąpienie aberracji chromosomowych w poprzedniej ciąży,
• wystąpienie choroby genetycznej w rodzinie,
• obecność strukturalnych aberracji chromosomowych u przyszłej mamy lub ojca.

Po 10. tygodniu ciąży możliwe jest także wykonanie badania prenatalnego SANCO, opartego na analizie we krwi matki wolnego DNA płodu. Badanie, wymaga niewielkiej próbki krwi ciężarnej. Pozwala na przebadanie dziecka w kierunku aż 94 różnych chorób genetycznych, w tym trisomii (21, 18, 13), aneuploidii chromosomów płci (Turnera, Klinefeltera, XXX, XYY) oraz mikrodelecji i mikroduplikacji (zespół kociego krzyku, zespół DiGeorge’a, zespół Pradera-Williego/Angelmana). Badanie wolnego DNA płodu wykonane w trzecim miesiącu ciąży jest także w stanie określić płeć dziecka. Informacja o wykryciu lub braku chromosomu Y (odpowiadającego za płeć męską) jest przekazywana na życzenie rodziców. Jeśli wynik badania wskazuje „wykryto”, dziecko będzie płci męskiej, natomiast brak tej informacji oznacza, że urodzi się dziewczynka.

USG prenatalne w 3. miesiącu ciąży

W trzecim miesiącu ciąży, między początkiem 12. a końcem 14. tygodnia ciąży, zaleca się przeprowadzenie pierwszego badania USG prenatalnego. Nazywane USG genetycznym, pozwala ono dokładnie przyjrzeć się płodowi i zidentyfikować ewentualne cechy wskazujące na wady genetyczne dziecka.

USG w trzecim miesiącu ciąży umożliwia:

• sprawdzenie liczby płodów (jedno lub więcej),
• wykonanie pomiarów biometrycznych płodu,
• ocenę anatomii dziecka (skupiając się na budowie czaszki i mózgu, kręgosłupa, kończyn, klatki piersiowej i serca, jamy brzusznej),
• ocenę pracy serca płodu (FHR),
• pomiar przezierności karku płodu (NT),
• ocenę kosmówki.

Podstawowe badania wstępne

Jeśli kobieta zgłasza się do ginekologa po raz pierwszy w trzecim miesiącu ciąży, przeprowadza się również następujące badania:

• morfologia krwi,
• ogólne badanie moczu,
• testy serologiczne na HIV i HCV,
• testy serologiczne w kierunku toksoplazmozy (IgM, IgG) i różyczki,
• cytologia,
• pomiar stężenia glukozy we krwi na czczo.

Należy także określić grupę krwi i czynnik Rh oraz sprawdzić poziom przeciwciał anty-D. Po pomyślnej konsultacji wyników tych badań przez lekarza prowadzącego można spokojnie przejść do drugiego trymestru ciąży, który przynosi dalsze zmiany zarówno dla matki, jak i dziecka.

Mgr Agnieszka Nowak