Hashimoto u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, diagnozowane najczęściej w grupie dorosłych kobiet. Stosunkowo rzadko stwierdzane jest u dzieci i nastolatków. Szacuje się, że choroba Hashimoto wykrywana jest zaledwie u 1% dzieci. Najrzadziej rozwija się u niemowląt i dzieci poniżej 3 roku życia, a właśnie dla nich stanowi największe zagrożenie. Czym spowodowana jest choroba Hashimoto u dzieci, jak się ją leczy i diagnozuje?

Hashimoto – przyczyny

Choroba Hashimoto to zapalenie tarczycy, które dotyka osób o predyspozycjach genetycznych (przypadki choroby w bliskiej rodzinie) oraz podatnych na niektóre czynniki, w tym środowiskowe. Do czynników predysponujących do zachorowania zalicza się różne infekcje (np. wirusowe zapalenie wątroby typy C, cytomegalia, jersinioza), nadmiar jodu w diecie i niedobór selenu, stres, narażenie na promieniowanie jonizujące oraz stosowanie niektórych leków. Zapalenie tarczycy Hashimoto jest chorobą z zakresu autoagresji, co oznacza, że proces zapalny w gruczole wywołują niszczące autoprzeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom. W przypadku gruczołu tarczycowego atakowanymi białkami są: enzym – peroksydaza tarczycowa i tyreoglobulina, a przeciwciałami odpowiadającymi za destrukcję gruczołu: anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie) i anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowe). W patomechanizmie choroby Hashimoto mają również udział autoreaktywne limfocyty, czyli komórki układu białokrwinkowego. W konsekwencji ataku przeciwciał i naciekania limfocytów na tkankę tarczycy, dochodzi do stopniowej utraty miąższu tarczycy i zmniejszenia produkcji hormonów tarczycowych, co ostatecznie wiąże się z rozwojem niedoczynności gruczołu.

Sprawdź e-Pakiet badań na Hashimoto.

Objawy Hashimoto u dzieci

Objawy choroby Hashimoto u dzieci są tożsame z objawami dorosłych. Są konsekwencją niedoczynności tarczycy, która wiąże się ze spowolnieniem metabolizmu. Wśród objawów choroby wymienia się stałe uczucie zimna, przybieranie na wadze niezwiązane ze zmianą sposobu żywienia, nieuzasadnione rozdrażnienie, zaparcia, bladość i zmęczenie, nadmierną senność i opuchnięcie twarzy. Dzieci mogą uskarżać się na bóle mięśniowo – stawowe, zauważalne jest pogorszenie kondycji włosów i paznokci. W niektórych przypadkach widocznym objawem towarzyszącym chorobie może być wole tarczycowe, czyli zauważalne powiększenie obwodu szyi. Choroba może odpowiadać za stany depresyjne, pogorszenie koncentracji, pamięci i wyników w nauce. Ponieważ u dzieci hormony tarczycowe odpowiadają także za rozwój fizyczny i umysłowy, ich niedobór może być odpowiedzialny za późne ząbkowanie, zahamowanie lub opóźnienie procesu dojrzewania oraz powolny wzrost. Niedoczynność tarczycy, występująca przed 3 rokiem życia może być przyczyną trwałego upośledzenia rozwoju umysłowego.

Doniesienia naukowe pokazują, że choroba Hashimoto częściej niż u dzieci zdrowych, rozwija się u dzieci obarczonych chorobą genetyczną. Choroby predysponujące do zachorowania to zespół Downa, zespól Turnera i zespół Klinefeltera. Inne jednostki chorobowe, którym w wieku dziecięcym może towarzyszyć choroba Hashimoto to cukrzyca typu I i celiakia.

Hashimoto – diagnostyka

Ze względu na możliwe, groźne konsekwencje choroby Hashimoto w kontekście upośledzenia umysłowego, opóźnionego rozwoju i wzrostu, diagnostykę chorób tarczycy powinno wykonać się na etapie pojawienia się nawet subtelnych objawów, mogących świadczyć o niedoczynności gruczołu. W diagnostyce choroby Hashimoto kluczowy jest pomiar stężeń: hormonu przysadkowego – TSH oraz wolnych frakcji hormonów tarczycowych – fT3 i fT4. W celu ustalenia przyczyn zapalenia tarczycy ważnym elementem diagnostyki jest pomiar poziomu przeciwciał anty-TPO i anty-TG. Ostateczne postawienie diagnozy wymaga dodatkowo wykonania badania obrazującego wygląd tarczycy np. USG.

Hashimoto u dzieci – dieta

Właściwie skomponowana dieta może stanowić element wspomagający proces leczenia. Dobrze jest, aby była opracowana przez dietetyka klinicznego oraz dostosowana do indywidualnych potrzeb dziecka m.in. jego chorób współtowarzyszących. Dieta powinna pokrywać zapotrzebowanie na właściwe dawki witamin, składniki mineralne typu magnez, cynk, sód, potas, fosfor, chrom, jod, żelazo oraz selen. W diecie należy ograniczyć żywność wysokoprzetworzoną, cukry proste (słodzenie herbaty) i słodycze, produkty z syropem glukozowo-fruktozowym, smażone i grillowane mięso. Ważnym składnikiem diety są kwasy omega-3, które należy suplementować zgodnie z indywidualnymi zaleceniami. W dbałości o mikrobiotę jelitową dieta powinna być wzbogacona w pre- i probiotyki, czyli dobroczynne bakterie. Probiotyki można zakupić jako gotowe produkty farmaceutyczne, lub spożywać w naturalnej postaci w jogurtach i kiszonkach. Prebiotyki z kolei, są substancjami wspierającymi wzrost bakterii jelitowych, ale nie ulegającymi procesowi trawienia. Przykładem prebiotyku jest błonnik pokarmowy, występujący w produktach zbożowych takich jak kasza jęczmienna, gryczana i pieczywo pełnoziarniste oraz warzywach i owocach. Wśród innych prebiotyków wymienia się cebulę, czosnek, por, banany i pomidory. Produktami, które należy bezwzględnie wyeliminować z diety są te zawierające goitrogeny, czyli substancje zmniejszające wchłanianie jodu. Wśród nich wymienia się jarmuż, kapustę, kalafiora, brokuły, kalarepę i brukselkę.

Hashimoto u dzieci – leczenie

W leczenie choroby Hashimoto zaangażowany jest głównie endokrynolog dziecięcy, który w zależności od wyników badań i obrazu klinicznego pacjenta wdraża terapię polegającą na uzupełnianiu niedoborów hormonów tarczycy. W zależności od chorób towarzyszących dziecko powinno znajdować się także pod opieką innych specjalistów.

Bibliografia

1. Z gabinetu dietetyka – żywienie w chorobach tarczycy. Kargulewicz A. Food Forum. Nr 4(50)/2022, 10-14.
2. Hashimoto’s Thyroiditis and Graves’ Disease in Genetic Syndromes in Pediatric Age. Casto C, Pepe G, Li Pomi A, Corica D, Aversa T, Wasniewska M. Genes (Basel). 2021 Feb 4;12(2):222. doi: 10.3390/genes12020222. PMID: 33557156; PMCID: PMC7913917.
3. Etiopatogeneza i epidemiologia autoimmunizacyjnego zapalenia tarczycy typu Hashimoto. Postępy Biologii Komórki. Tom 46 2019 NR 3 (255–264).
4. Autoimmune thyroid diseases in children. Cappa M, Bizzarri C, Crea F. J Thyroid Res. 2010 Dec 14;2011:675703. doi: 10.4061/2011/675703. PMID: 21209713; PMCID: PMC3010678.