Kolka nerkowa - objawy, przyczyny, leczenie

Redakcja Diagnostyki

12 maja 2022

Przeczytasz w 8 minut

Udostępnij

Spis treści:

Kolka nerkowa – co to jest?
Jakie są przyczyny kolki nerkowej?
Kolka nerkowa – objawy
Ile trwa atak kolki nerkowej?
Kolka nerkowa – leczenie
Bibliografia:

Występowanie kolki nerkowej związane jest z pojawieniem się bardzo silnego bólu odczuwanego w dolnej części pleców. Powstaje on w wyniku określonych schorzeń, które prowadzą do zaburzeń odpływu moczu oraz mechanicznych uszkodzeń tkanek w nerkach. Jakie są dokładne przyczyny kolki nerkowej, z czego wynika występowanie ataków kolki nerkowej, jak wygląda ich przebieg oraz co można zrobić, aby uniknąć rozwoju kolki nerkowej?

Kolka nerkowa – co to jest?

Kolka nerkowa nie jest osobną chorobą, lecz rodzajem objawu, który występuje w przebiegu schorzeń nerek. Kolka nerkowa zazwyczaj nie jest obecna cały czas, lecz występuje w formie napadowej pod postacią tzw. „ataków kolki nerkowej”. Ból odczuwany wówczas przez pacjenta często charakteryzowany bywa jako jedno z najbardziej intensywnych odczuć bólowych. Bezpośrednim źródłem bólu najczęściej jest zatkanie moczowodu przez kamień nerkowy.

Moczowody to parzyste struktury, które odpowiedzialne są za odprowadzanie moczu z nerki do pęcherza moczowego. W przypadku zablokowania światła moczowodu przez złogi nerkowe dochodzi do zastoju moczu oraz wzrostu ciśnienia w moczowodzie, co wywołuje szereg reakcji odruchowych i występowanie napadu silnego bólu trzewnego.

Jakie są przyczyny kolki nerkowej?

Najczęstszą przyczyną kolki nerkowej jest przemieszczanie się kamienia nerkowego z nerki do moczowodu oraz zatkanie go, co prowadzi do wzrostu ciśnienia w odcinku powyżej zatoru oraz zastoju moczu. Dodatkowo, w sposób odruchowy zwiększa się napięcie mięśni gładkich moczowodu, co jest jedną z głównych przyczyn odczuwanych dolegliwości.

Zjawisko to nazywane jest atakiem kolki nerkowej. O wiele rzadziej występuje kolka nerkowa wywoływana np. zakrzepami, uszkodzonymi tkankami nerkowymi lub też uciskiem wywoływanym z zewnątrz, choć jest to także możliwe. Choroba, w przebiegu której dochodzi do powstawania kamieni nerkowych nazywana jest kamicą nerkową. Ze względu na różnego typu zaburzenia w składzie moczu dochodzi wówczas do wytrącania się złogów, które z czasem rosną przekształcając się w kamienie nerkowe o znaczący rozmiarach.

W większości przypadków kamienie nerkowe lokalizują się w miedniczce nerkowej, czyli strukturze anatomicznej wewnątrz nerki. W określonych sytuacjach może dochodzić do ich przemieszczania się, co skutkuje występowaniem silnych dolegliwości bólowych – zarówno ze względu na zaburzony przepływ moczu, jak i ze względu na mechaniczne uszkodzenia otaczających je tkanek.

Kolka nerkowa – objawy

Podstawowym objawem ataku kolki nerkowej jest niezwykle nasilony ból. Poza tym głównym symptomem dodatkowo dochodzi także do rozwoju innych objawów. Najbardziej charakterystyczne cechy dla tych dolegliwości w przebiegu kolki nerkowej to:

Lokalizacja bólu – początkowo okolica boku po jednej stronie, następnie rozlewa się na tożstronną okolicę lędźwiową, promieniuje do okolic podbrzusza, sięgając do pachwiny oraz krocza,
Charakter bólu opisywany jest jako nagły, silny, ostry, skurczowy. Niektórzy twierdzą, że jest on bardziej intensywny niż bóle odczuwane przez kobiety podczas porodu siłami natury,
W przebiegu ataku kolki nerkowej może pojawić się uczucie naglącego, bolesnego parcia na mocz, z jednoczesną trudnością w oddaniu moczu,
Krwiomocz lub krwinkomocz – w przypadku oddania moczu w trakcie lub po ataku kolki nerkowej mocz może być podbarwiony krwią. Zmiana koloru moczu może być wyraźnie zaznaczona, lub całkowicie nieobecna – zależne jest to od ilości krwinek czerwonych w moczu. Ich obecność tam wynika z mechanicznych uszkodzeń błoń śluzowych dróg moczowych przez przechodzący przez nie kamień nerkowy,
Kolce nerkowej mogą towarzyszyć także znaczące nudności oraz wymioty,
W skrajnych przypadkach kolka nerkowa może być także przyczyną zaburzeń świadomości oraz omdleń.

W przypadku znaczących uszkodzeń ścian dróg moczowych podczas ataku kolki nerkowej wzrasta ryzyko występowania zakażeń układu moczowego. Jeżeli po ataku kolki nerkowej dodatkowo pojawiają się objawy infekcyjne, takie jak uogólnione rozbicie, gorączka, utrzymująca się zmiana zabarwienia moczu oraz pieczenie podczas oddawania moczu należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Zakażenie dolnych partii układu moczowego grozi przejściem zakażenia na nerki, co w krótkim czasie może prowadzić do poważnych zaburzeń ich funkcji, a nawet permanentnych uszkodzeń.

Ile trwa atak kolki nerkowej?

Atak kolki nerkowej zazwyczaj trwa od kilkunastu minut do godziny, jednak w niektórych przypadkach dolegliwości bólowe mogą utrzymywać się nawet do kilku godzin. Dokładny czas trwania kolki nerkowej zależna jest od tego, jak szybko kamień nerkowy przejdzie przez moczowód oraz dojdzie do odblokowania jego światła i ponownego, prawidłowego przepływu moczu.

Przez ten okres ból może występować ze zmiennym nasileniem, a jego lokalizacja ulegać pewnym zmianom (ból przemieszcza się). Nieprzyjemne dolegliwości bólowe związane z kolką nerkową wywołaną przez kamień w moczowodzie ustępują w momencie, gdy złóg przejdzie przez całą długość moczowodu i zlokalizuje się w pęcherzu moczowym. Stąd może zostać wydalony wraz z moczem przez cewkę moczową – popularnie nazywane jest to „urodzeniem kamienia nerkowego”.

W niektórych przypadkach kamień nerkowy może być zbyt duży, aby mógł zostać samoistnie usunięty z układu moczowego. W przypadku utrzymujących się długo objawów kolki nerkowej należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala, gdyż przewlekła obstrukcja moczowodu oraz towarzyszący jej zastój moczu może nieść za sobą poważne konsekwencje dla zdrowia.

Kolka nerkowa – leczenie

Po potwierdzeniu kolki nerkowej przez lekarza może on zadecydować o konieczności rozpoczęcia specjalistycznego leczenia. Zestaw objawów występujący w kolce nerkowej może być także obecny w wielu innych, poważnych zespołach chorobowych, takich jak m.in. tętniak aorty w odcinku brzusznym lub zapalenie wyrostka robaczkowego. Z tego powodu niezbędne jest przeprowadzenie pogłębionej diagnostyki, która opiera się przede wszystkim na badaniu przedmiotowym pacjenta oraz badaniach obrazowych jamy brzusznej, takich jak m.in. USG (ultrasonografia).

Podstawowa terapią w przebiegu rozpoznanej kolki nerkowej obejmuje podanie pacjentowi leków przeciwbólowych oraz leków rozkurczających, które zmniejszą napięcie zablokowanego moczowodu oraz ułatwią dalsze przemieszczanie się kamienia nerkowego, jednocześnie usuwając bezpośrednią przyczynę danego ataku kolki nerkowej.

W przypadku, gdy kamień jest zbyt duży, aby samodzielnie przejść przez przewód moczowy może by konieczne wdrożenie bardziej inwazyjnych metod leczenia, które mają na celu rozbicie kamienia nerkowego na mniejsze części. Dokładny typ optymalnej procedury urologicznej zależy jest od wielu czynników, takich jak dodatkowe obciążenia zdrowotne pacjenta, rozmiar kamienia nerkowego, jego lokalizacja oraz wiele innych. Każdorazowo leczenie dobierane jest w sposób indywidualne przez lekarza specjalistę do danego pacjenta.

Dieta w kolce nerkowej także posiada ważne znaczenie. Przede wszystkim, w przypadku występowania ataków kolki nerkowej należy pić duże ilości wody. Prowadzi to do zwiększonej produkcji moczu w nerkach oraz zwiększenia objętości wydalanego moczu, co pozwala na „wypłukanie” kamieni nerkowych oraz ułatwia ich przemieszczanie się w kierunku ujścia moczowodu. Precyzyjne zalecenia dietetyczne w przebiegu kamicy nerkowej zależne są od jej przyczyny. W większości przypadków warto ograniczyć spożywanie produktów bogatych w sól oraz produktów zawierających mięso.