e-Pakiet badania na otyłość u dzieci

Otyłość i nadwaga to bardzo duży problem zdrowotny, występujący także w populacji dzieci i nastolatków. Nadprogramowe kilogramy u dzieci wynikają głównie z wyniesionych z domu nieprawidłowych nawyków żywieniowych i przekraczania dziennego zapotrzebowania na kalorie przez spożywanie nadmiernej ilości posiłków i przekąsek (otyłość pierwotna). Potwierdzają to statystyki, z których wynika, że nadwaga dotyczy aż trzech na pięciu dorosłych, a co czwarty dorosły Polak jest otyły! Wśród dzieci i młodzieży problem zbyt wysokiej wagi dotyczy aktualnie >30% chłopców i 20% dziewcząt, z otyłością natomiast mierzyć musi się około 1/3 z nich. W zdecydowanie mniejszej ilości przypadków otyłość jest konsekwencją choroby, wówczas określana jest mianem otyłości wtórnej. Badania w pakiecie dobrano w ten sposób, aby wykryły również niektóre schorzenia (niedoczynność tarczycy, zaburzenia w funkcjonowaniu nadnerczy), które sprzyjają odkładaniu tkanki tłuszczowej i prowadzą do niezamierzonego przyrostu masy ciała dziecka.

Pakiet otyłość u dzieci uwzględnia zestaw badań, umożliwiających zarówno diagnostykę niektórych potencjalnych przyczyn otyłości, jak również ocenę wpływu nadprogramowych kilogramów na ogólny stanu zdrowia: Morfologia krwi, ferrytyna, witamina B12, kwas foliowy, witamina D metabolit 25(OH), CRP ilościowo, glukoza, hemoglobina glikowana HbA1c, insulina, kortyzol, TSH, fT4, lipidogram, AST, ALT, wskaźnik albumina/kreatynina w moczu (ACR).

W leczeniu dziecka z otyłością wymienione w pakiecie badania będą stanowiły podstawę do wdrożenia odpowiednich działań, zarówno farmakologicznych jak i dietetycznych.

• Morfologia krwi jest badaniem, które pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu oraz wnosi wiele istotnych informacji na temat niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii oraz etiologii toczących się infekcji. Pozwala także na wykluczenie choroby nowotworowej układu krwiotwórczego lub zaburzeń odporności.
• Ferrytyna, witamina B12, kwas foliowy to badania uzupełniające wynik morfologii krwi. Na podstawie ich stężenia ustalana jest przyczyna anemii mikrocytarnej (niedobór żelaza) lub makrocytarnej (niedobór witamin z grupy B), ale także właściwie komponowana jest dieta dla pacjenta. W przypadku leczenia otyłości najważniejsze jest postępowanie dietetyczne (dieta redukująca spożycie kalorii), które mimo ograniczenia ilości posiłków musi pokrywać zapotrzebowanie na minerały i witaminy.
• Witamina D metabolit 25(OH) to uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego oraz ważny element diagnostyki krzywicy i osteoporozy. Niedobór witaminy D może sprzyjać rozwojowi zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym, do których dodatkowo predysponowane są osoby ze zwiększoną masą ciała. Badania naukowe dowodzą, że u osób z prawidłowym stężeniem witaminy D w organizmie rzadziej rozwijają się choroby autoimmunizacyjne, a uzupełnianie niedoborów witaminy D wyłącznie pozytywnie wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Prawidłowe stężenie witaminy D jest istotnym czynnikiem w profilaktyce niektórych typów nowotworów (raka piersi, jelita grubego), dlatego też warto znać stężenie witaminy D w organizmie, po to by dobrać indywidualną dawkę suplementacji. Należy pamiętać, że u osób z nadwagą/ otyłością trzeba podwoić rekomendowaną do spożycia dawkę witaminy D.
• CRP to parametr wykrywający w organizmie stan zapalny. Umożliwia różnicowanie przyczyn stanu zapalnego w organizmie, ponieważ CRP znacząco wzrasta w przebiegu zakażenia bakteryjnego, którego leczenie zwykle wiąże się z koniecznością zastosowania antybiotyku. W większości zakażeń wirusowych nie obserwuje się wzrostu stężenia CRP lub jest on na niewielkim poziomie. CRP wzrasta także po doznanych urazach, w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jak nieswoiste zapalne choroby jelit oraz w chorobach nowotworowych. Ponieważ otyłość jest przewlekłym stanem zapalnym, wzrost stężenia CRP obserwuje się także u osób otyłych.
• Glukoza, hemoglobina glikowana HbA1c i insulina to badania, na podstawie których, oceniany jest metabolizm węglowodanów. Wg kryteriów opracowanych przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, na podstawie stężenia glukozy (hiperglikemia) możliwe jest rozpoznanie cukrzycy, natomiast wynik HbA1c dostarcza informacji o średnim stężeniu glukozy we krwi w okresie poprzednich 3 miesięcy. Cukrzyca konkretnie typu II jest konsekwencją nadwagi i otyłości. Stanem poprzedzającym cukrzycę jest z kolei hiperinsulinemia, którą diagnozuje się na podstawie nieprawidłowego, wysokiego stężenia insuliny. Hiperglikemia i hiperinsulinemia stanowią podstawę do wprowadzenia spersonalizowanej diety o niskim indeksie glikemicznym, niekiedy zaburzenia te wymagają także leczenia farmakologicznego.
• Kortyzol jest hormonem wydzielanym przez nadnercza. W przypadku podwyższonego stężenia kortyzolu nasila się synteza tkanki tłuszczowej, która gromadzi się w charakterystycznych dla zaburzenia miejscach (choroba/ zespół Cushinga). Twarz przybiera kształt „księżyca w pełni”, tworzy się tzw. „bawoli kark”, otyłość/ nadwaga ma charakter brzuszny, natomiast szczupleją ręce i nogi. Podwyższone stężenie kortyzolu u dzieci można podejrzewać wówczas, kiedy na ciele tworzą się czerwonawe rozstępy, za których powstanie można mylnie obwiniać okres intensywnego wzrastania młodego człowieka.
• TSH i fT4. TSH to przysadkowy hormon nadzorujący pracę tarczycy; fT4 jest hormonem produkowanym bezpośrednio przez tarczycę. Wzajemne zależności między stężeniami tych hormonów pozwalają na rozpoznanie pierwotnych lub wtórnych zaburzeń w pracy tarczycy. Niedoczynność tarczycy jest schorzeniem, które może odpowiadać za przyrost masy ciała nieuzasadniony zmianami w diecie. Dla choroby charakterystyczne jest również stale uczucie zimna, rozdrażnienie, zaparcia, bladość i zmęczenie, nadmierna senność i opuchnięcie twarzy, bóle mięśniowo – stawowe, zauważalne jest pogorszenie kondycji włosów i paznokci. W niektórych przypadkach widocznym objawem towarzyszącym chorobie może być wole tarczycowe, czyli zauważalne powiększenie obwodu szyi. Choroba może odpowiadać także za stany depresyjne, pogorszenie koncentracji i pamięci.
• Lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG) to zestaw badań służący monitorowaniu gospodarki lipidowej organizmu i oszacowaniu ryzyka zachorowania na choroby sercowo – naczyniowe np. miażdżycę i nadciśnienie tętnicze oraz wystąpienia groźnych incydentów jak udar, zawał, czy nagła śmierć sercowa. Dieta wysokotłuszczowa i wysokowęglowodanowa, która w konsekwencji odpowiada za zwiększenie masy ciała i zwiększenie stężenia cholesterolu we krwi prowadzi do rozwoju miażdżycy. To choroba polegająca na tworzeniu w obrębie tętniczych naczyń krwionośnych blaszek miażdżycowych, zawężających światło naczynia. Skutkiem tych zmian jest zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi, ale także zmniejszony przepływ krwi przez naczynia krwionośne, również te, które zaopatrują serce w tlen i składniki odżywcze. Serce pracujące pod wpływem zwiększonego ciśnienia ulega nieprawidłowej przebudowie, a niedotlenienie powoduje, że z biegiem czasu staje się niewydolne. Najgroźniejszym powikłaniem miażdżycy jest zawał mięśnia sercowego, który nadal obarczony jest wysokim ryzykiem zgonu.
• AST i ALT są parametrami monitorującymi pracę wątroby. W przebiegu otyłości dochodzi do stłuszczenia wątroby, co z kolei przekłada się na nieprawidłową aktywność enzymatyczną – wzrasta głównie aktywność enzymu ALT. Do regeneracji wątroby prowadzi zalecana w procesie terapeutycznym zmiana stylu życia (zmniejszenie masy ciała, aktywność fizyczna) oraz stosowanie leków wspomagających proces odbudowy. Do poprawy w funkcjonowaniu wątroby dochodzi już po kilku tygodniach stosowania się do otrzymanych zaleceń.
• Wskaźnik albumina/kreatynina w moczu (ACR).

Ze względu na szereg wzajemnych zależności występujących między analizowanymi parametrami, uzyskane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.

Do wykonania kompleksowego pakietu badań niezbędna jest:

• próbka krwi;
• próbka moczu (poranna lub przygodna).

e-Pakiet FTO- mutacja w genie otyłości met. PCR