Biały mocz - co może oznaczać?

Mocz zdrowej, dobrze nawodnionej osoby zazwyczaj jest przejrzysty i jasnożółty (tzw. słomkowy). W zależności od różnych czynników fizjologicznych, chorobotwórczych, czy pod wpływem niektórych leków, mocz może zmieniać swoją barwę. Biały mocz, często z towarzyszącym zmętnieniem może, choć nie musi, być oznaką problemów z układem moczowo-płciowym. Jeśli tego typu epizody pojawiają się u Ciebie często lub mają tendencję do nawracania, albo po prostu wzbudzają Twój niepokój, niezbędna jest konsultacja lekarska i wdrożenie odpowiedniej diagnostyki, celem ustalenia, dlaczego pojawia się biały kolor moczu. W jakich sytuacjach i z jakich przyczyn może pojawić się u nas biały, mętny mocz?

Czym jest mocz i z czego się składa?

Mocz, zwany także uryną, jest płynną substancją, powstającą w nerkach i wydalaną z naszego organizmu. Wiele produktów przemiany materii, wytwarzanych przez procesy metaboliczne, odbywające się w sposób ciągły w naszym ciele, jest usuwanych wraz z moczem. Ma to na celu pozbycie się z ustroju substancji bezużytecznych, czy też wręcz dla niego szkodliwych. Mocz powstaje głównie w wyniku dwóch podstawowych procesów, odbywających się w nerkach: filtracji krwi i usuwania z niej substancji nieprzydatnych i toksycznych, oraz resorpcji niektórych cennych składników z powrotem do krwioobiegu.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/poradnik-pacjenta/jak-przygotowac-sie-do-badania/przygotowanie-do-badan-z-moczu/

Fizjologiczne składniki moczu to:

• woda, stanowiąca nawet 96% całej jego objętości;
• mocznik i kwas moczowy (2,5% objętości);
• substancje mineralne: chlorki, jony sodu i potasu, węglany, fosforany (1,5% objętości);
• inne substancje, takie jak barwniki, powstałe w wyniku rozkładu żółci i nadające moczowi kolor i zapach.

W trakcie doby u zdrowego człowieka powstaje od 600 do 2500 ml moczu. Istotny wpływ ma tutaj objętość wypijanych przez nas w ciągu dnia płynów oraz temperatura otoczenia. Ilość wydalanego moczu i jego skład podlega ścisłej regulacji nerwowo-hormonalnej przez takie struktury jak międzymózgowie, kora mózgu czy substancje, takie jak wazopresyna (hormon antydiuretyczny), wydzielana w przysadce mózgowej.

W prawidłowym moczu nie powinny być wykrywane substancje, takie jak glukoza i białko, czy też komórki bakteryjne. Mogą one wskazywać na różne problemy zdrowotne, ale ich występowanie może być także spowodowane zanieczyszczeniem próbki moczu w wyniku nieprawidłowego pobierania materiału do badania, a także jego przechowywania w różnych warunkach otoczenia.

Biały, mętny mocz – co oznacza? Jakie są przyczyny?

Zawarta w moczu woda, substancje mineralne w postaci soli, a także produkty przemiany materii czy aktywność niektórych bakterii, wpływają na pH moczu, a więc określają, na ile jest on zasadowy lub kwasowy.  Skala pH rozciąga się od 0 do 14 punktów, a pH= 7 oznacza odczyn obojętny. Za kwasowy uważa się zazwyczaj mocz o pH poniżej 5. Mocz określany jako zasadowy (alkaliczny) ma zazwyczaj pH powyżej 8.

Zasadowe pH odgrywa bardzo istotną rolę w powstawaniu białego, mętnego moczu. Istnieją również inne przyczyny, powodujące, że mocz staje się biały. Są to przede wszystkim infekcje i inne schorzenia różnych narządów, np. prostaty.

Biały osad w moczu – kryształy

Jak wcześniej wspomniano, w moczu stale obecne są substancje o charakterze soli mineralnych. W sprzyjających warunkach, a więc przy zasadowym, a nawet lekko kwaśnym pH moczu, bardzo częstym zjawiskiem jest wytrącanie się kryształów różnych soli fosforanowych: fosforanów bezpostaciowych, fosforanów amonowo- magnezowych, czy fosforanów wapnia. Jeśli ich ilość jest duża, mocz może przyjąć barwę białą i być całkowicie nieprzejrzysty. W odstawionym pojemniku z moczem może być widoczna oddzielająca się, ziarnista warstwa białego osadu fosforanów, opadających pod wpływem swojego ciężaru na dno. Najistotniejsze czynniki, mogące powodować zasadowe pH moczu i wytrącanie się fosforanów to: dieta, ciąża i aktywność drobnoustrojów, przede wszystkim bakterii.

Nasza dieta ma znaczący wpływ na pH moczu. Spożywanie dużej ilości produktów, takich jak owoce, warzywa czy produkty nabiałowe (z wyjątkiem serów), powoduje wzrost pH moczu. Fosforany, zwłaszcza bezpostaciowe, pojawiają się zatem często u osób stosujących diety wegetariańskie lub wegańskie.

Analogicznie, wysokie spożycie mięs, ryb czy serów powoduje obniżenie pH moczu. Wiele produktów mięsnych, zwłaszcza przetworzonych wędlin, zawiera dodatek soli fosforanowych w charakterze środka konserwującego.

Biały mocz u dziecka czy osoby dorosłej, może być także spowodowany spożywaniem dużych ilości kolorowych, gazowanych napojów, np. typu cola. Zawierają one bardzo duże ilości fosforanów, które są wydzielane do moczu i zwiększają jego pH, a w pewnym momencie wytrącają się, najczęściej w formie bezpostaciowej.

Jeśli w moczu dziecka pojawią się fosforany bezpostaciowe i nie towarzyszy im obecność dużej liczby bakterii czy leukocytów, może wystąpić konieczność ograniczenia słodzonych, kolorowych napojów. Długotrwałe ich spożywanie przez dzieci i dorosłych przyczynia się nie tylko do rozwoju chorób, takich jak próchnica zębów, otyłość czy cukrzyca, ale może również powodować tworzenie się złogów soli fosforu w drogach moczowych.

Fosforany bezpostaciowe, a rzadziej fosforany wapnia, pojawiają się często w moczu kobiet ciężarnych. Przyczyny tego stanu rzeczy nie zostały dotąd w pełni wyjaśnione. Najnowsze badania wskazują tutaj na działanie wielu różnych czynników, których źródłem jest fizjologiczne przystosowanie organizmu kobiety do stanu ciąży. Zmiany w ukrwieniu nerek i stopniu przesączania pewnych substancji do moczu, czy konieczność wyrównywania pH krwi kobiety, obniżanego przez konieczność zaopatrzenia płodu w tlen, powoduje wzrost pH (alkalizację) moczu. W połączeniu ze zwiększonym wchłanianiem fosforanów do moczu, może to powodować wytrącanie białego osadu. U niektórych kobiet ciężarnych może wystąpić także predyspozycja do kamicy nerkowej, związanej z tworzeniem się złogów fosforanu wapnia.

Niektóre bakterie wywołujące infekcje dróg moczowo-płciowych są zdolne do zwiększania pH moczu. Jest to możliwe w wyniku wytwarzania przez nie ureazy – enzymu, rozkładającego mocznik na amoniak i dwutlenek węgla. Powstający amoniak, mając charakter zasadowy, sprzyja alkalizacji moczu i wytrącania kryształów, głównie fosforanów bezpostaciowych i fosforanów amonowo-magnezowych.

Biały mocz – infekcje dróg moczowych (UTIs)

Infekcje dróg moczowych i moczowo-płciowych wiążą się z obecnością drobnoustrojów, najczęściej bakterii, rzadziej grzybów, w obrębie pęcherza moczowego, moczowodu, nerek, a także pochwy. Są one szczególnie częstą przypadłością u kobiet, z uwagi na budowę anatomiczną cewki moczowej, która jest krótka. Dodatkowymi czynnikami ryzyka infekcji są ciąża, wiek dziecięcy oraz podeszły. W ciężkich przypadkach możliwa jest równoczesna infekcja bakteryjna i grzybicza.

W wyniku obecności bakterii w moczu (bakteriomoczu), mocz może przyjmować barwę wręcz białą, z towarzyszącym zmętnieniem. Stan ten jest niekiedy nasilany dodatkowo przez obecność leukocytów, erytrocytów oraz wytrącanych kryształów fosforanowych. Oddawany mocz często ma charakterystyczny, nieprzyjemny zapach, może pojawić się w nim widoczna domieszka krwi. Dodatkowe objawy, takie jak ból pęcherza, parcie na pęcherz, pieczenie przy oddawaniu moczu, czy częste wizyty w toalecie mogą przemawiać za infekcją dróg moczowych.

Objawy infekcji dróg moczowych często wymagają konsultacji lekarskiej, zwłaszcza gdy są przewlekłe, towarzyszy im gorączka, dreszcze czy wymioty. Lekarz może zlecić wykonanie badania ogólnego moczu. Trudniejsze przypadki wymagają dodatkowo wykonania posiewu moczu, celem ustalenia czynnika, odpowiedzialnego za infekcję oraz jego wrażliwości na leki. Leczenie opiera się zazwyczaj o podawanie antybiotyku – niezwykle istotnym jest, by przyjąć całą przepisaną dawkę, nawet w przypadku szybkiego, pozornego złagodzenia objawów.

Biały mocz – choroby przenoszone drogą płciową (STIs)

Ryzykowne, niezabezpieczone, stosunki płciowe mogą być przyczyną różnych zakażeń o charakterze bakteryjnym lub wirusowym. Choroby takie jak chlamydioza czy rzeżączka, oprócz wielu innych objawów, mogą wywoływać uwalnianie mlecznobiałej wydzieliny z prącia lub pochwy. Po przedostaniu się do moczu, wydzielina może powodować biały kolor i zmętnienie moczu. STIs mogą towarzyszyć także krwawienia z narządów płciowych, ból przy oddawaniu moczu i stosunku płciowym, czy swędzenie w obrębie narządów płciowych.

Do STIs zalicza się również rzęsistkowica, wywoływana przez jednokomórkowe pasożyty, rzęsistki (Trichomonas).

Leczenie STIs należy podjąć jak najszybciej. Przewlekłe infekcje mogą powodować poważne, często nieodwracalne skutki zdrowotne. Niektóre z nich, zwłaszcza zakażenie wirusem HIV, mimo znaczących postępów w jego terapii, pozostają nieuleczalne.

Biały mocz – problemy z prostatą

Prostata jest gruczołem, który u mężczyzn odpowiada za produkcję i uwalnianie płynu, będącego głównym składnikiem nasienia. Gruczoł ten otacza cewkę moczową. Liczne czynniki, takie jak łagodny przerost, infekcje czy nowotwory wywołujące powiększenie prostaty, mogą powodować, że będzie ona uciskać na cewkę, w wyniku czego oddawanie moczu może być znacząco utrudnione. W uwięzionym w pęcherzu moczu mogą gromadzić się erytrocyty, leukocyty czy komórki nabłonka. Oddawany mocz może wówczas ulegać zmętnieniu i barwić się na biały kolor. Innymi objawami powiększenia prostaty mogą być również: ból przy oddawaniu moczu, częste wizyty w toalecie, także nocą, ból podczas wytrysku czy bóle w dolnych częściach tułowia i kończyn.

Jeśli podejrzewasz u siebie powiększenie prostaty, skonsultuj się z lekarzem. W zależności od przyczyny tego stanu (wiek, infekcje, choroby nowotworowe), lekarz może zalecić badania laboratoryjne, takie jak pomiar stężenia specyficznego antygenu prostaty (PSA) we krwi czy wskaźnik stężeń: wolny PSA/PSA całkowity (fPSA/PSA) oraz badania obrazowe, które pomogą w doborze odpowiedniej terapii.  

Biały mocz – chyluria

Chyluria (chłonkomocz) jest bardzo rzadkim, zwłaszcza w naszym obszarze geograficznym stanem, w którym dochodzi do wycieku chłonki (limfy) z naczyń limfatycznych do narządów układu moczowego, głównie nerek. Chłonka jest białym lub białożółtym płynem tkankowym, zawierającym komórki układu odpornościowego (głównie limfocyty), a także biorącym udział m.in w transporcie niektórych substancji odżywczych, zwłaszcza tłuszczy z jelita cienkiego do innych tkanek. Gdy limfa przedostanie się do układu moczowego, może pojawić się w moczu, zabarwiając go na mlecznobiały kolor.

Przyczyny chłonkomoczu to zazwyczaj choroby, zwane filariozami, wywoływanymi przez pasożyty typu nicieni, które uszkadzają naczynia limfatyczne. Filariozy występują praktycznie wyłącznie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych – w Afryce i Azji. Innymi czynnikami, wywołującymi chylurię mogą być rzadkie wady układu limfatycznego, jego niedrożność, wywołana procesem nowotworowym, czy uszkodzenie naczyń chłonnych w przebiegu skomplikowanych zabiegów operacyjnych.