Anemia – objawy, przyczyny i rozpoznawanie niedokrwistości

Zmniejszenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu i liczby erytrocytów we krwi to niedokrwistość, czyli anemia. Objawy, w zależności od ciężkości anemii oraz adaptacji organizmu, mogą być ledwie zauważalne lub wręcz przeciwnie –  uniemożliwiać normalne funkcjonowanie. Sprawdź jakie są przyczyny i objawy anemii.

Anemia – objawy

Objawy anemii można podzielić na ogólne objawy niedokrwistości (które występują w każdym rodzaju niedokrwistości, niezależnie od przyczyny) oraz objawy typowe dla konkretnych typów anemii.

Objawy ogólne niezależne od rodzaju niedokrwistości – mniej hemoglobiny to mniejsze utlenowanie tkanek, a więc gorsza tolerancja wysiłku fizycznego, osłabienie, bóle i zawroty głowy, upośledzenie koncentracji i uwagi, kołatanie serca, bladość skóry i błon śluzowych, a w cięższej postaci, także duszność.

Objawy dodatkowe, zależne od rodzaju niedokrwistości – objawy te zależą od przyczyny anemii. Należą do nich m.in.: spaczone łaknienie (pica), ból, wygładzenie i pieczenie języka, suchość skóry i inne zmiany skórne, łamliwość paznokci, łamliwość kości, zwiększona wypadalność czy przedwczesne siwienie włosów, pęknięcia kącików ust, spadek masy ciała, nudności, objawy ze strony układu nerwowego i wiele innych.

Przyczyny anemii

Najczęstszym rodzajem niedokrwistości jest anemia niedoborowa, będąca skutkiem zwiększonego zapotrzebowania, upośledzonego wchłaniania lub  nieadekwatnego przyjmowania z pożywieniem żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego. Niedobór żelaza może być również efektem przewlekłej utraty krwi (to główna przyczyna niedoboru żelaza) – głównie przez przewód pokarmowy oraz przez drogi rodne.

Anemia może się również rozwijać w przebiegu chorób przewlekłych na tle procesu zapalnego lub nowotworowego. Rzadsze przyczyny niedokrwistości obejmują np. nieprawidłowy i przedwczesny rozpad erytrocytów (niedokrwistość hemolityczna), niewydolność szpiku (niedokrwistość aplastyczna) czy zaburzenia syntezy hemu (niedokrwistość syderoblastyczna).

Jaki zdiagnozować anemię?

Najbardziej podstawowe badanie dzięki któremu możemy stwierdzić niedokrwistość to morfologia krwi obwodowej, uzupełniona o badania oceniające gospodarkę żelazową (poziom żelaza, stężenie ferrytyny, wysycenie transferyny), oznaczenie poziomu kwasu foliowego i witaminy B12. Istotnym badaniem jest również oznaczenie ilości retikulocytów we krwi. W różnicowaniu z niedokrwistością chorób przewlekłych pomocne będzie oznaczenie OB i CRP.

Rozpuszczalny receptor transferyny – co to za badanie? 

Badanie stężenia rozpuszczalnego receptora transferyny pomaga odróżnić niedokrwistość chorób przewlekłych od niedokrwistości z niedoboru żelaza. Oznaczenie stężenia rozpuszczalnego receptora transferyny (sTfR) w surowicy krwi jest istotne w diagnostyce niedoborów żelaza oraz w odróżnieniu niedokrwistości z niedoboru żelaza (mikrocytarnej) od niedokrwistości spowodowanej chorobami przewlekłymi (normocytarnej). Stężenie receptora odzwierciedla zapotrzebowanie komórek na żelazo i nie podlega wpływom stanu zapalnego, chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy chorób nerek. Dzięki temu badanie to pozwala z dużym prawdopodobieństwem zróżnicować niedokrwistość z niedoboru żelaza od niedokrwistości towarzyszącej chorobom przewlekłym, co jest istotne dla wdrożenia odpowiedniego leczenia. W niedokrwistości chorób przewlekłych stężenie sTfR zazwyczaj jest prawidłowe, może być jednak podwyższone, jeżeli dodatkowo anemii wywołanej chorobą przewlekłą równocześnie towarzyszy niedobór żelaza. 

Kto najczęściej choruje na anemię?

Warto zastanowić się kto znajduje się w grupie osób szczególnie narażonych na występowanie anemii niedoborowej. Najczęściej dotyka kobiety w ciąży, kobiety w okresie laktacji, dzieci w okresie intensywnego wzrostu, osoby z celiakią i innymi schorzeniami przewodu pokarmowego upośledzającymi wchłanianie. Zwiększone ryzyko dotyczy również osób stosujących źle zbilansowane diety eliminacyjne (wegetariańska, wegańska, ubogobiałkowa), osób odżywiających się wysokoprzetworzoną żywnością typu fast-food, osób stosujących leki przeciwbólowe (NLPZ) czy nadużywających alkoholu.

Nie bagatelizuj anemii

Nieleczona niedokrwistość przede wszystkim pogarsza nasze samopoczucie i codzienne funkcjonowanie choć może mieć też poważniejsze konsekwencje. Znacznie nasilona lub szybko narastająca może nawet prowadzić do omdleń. Anemia u  dzieci prowadzi do zaburzeń rozwoju psychoruchowego, u kobiet w ciąży zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej noworodka i powikłań okołoporodowych. U osób z niewydolnością serca niedokrwistość i niedobór żelaza pogarsza rokowanie.

Należy pamiętać, że anemia może być objawem poważniejszych chorób, dlatego przyczynę i sposób postępowania zawsze powinien określić lekarz.