Przyczyny poronień – poznaj możliwe powody

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) poronienie definiuje się jako utratę ciąży przed 22. tygodniem. Według danych naukowych poronienie może dotyczyć ponad 20% wszystkich ciąż. Na wczesnym etapie ciąży wiele kobiet może nawet nie być świadomych, że doszło do poronienia, ponieważ często jest ono mylone z wystąpieniem spóźnionej miesiączki. Poronienie może być wywołane przez wiele czynników. W poniższym artykule opisujemy najczęściej występujące przyczyny poronień oraz wskazujemy jakie badania można wykonać, aby wykryć powód nawracającej utraty ciąży.

Najczęstsze przyczyny poronień

Naukowcy i lekarze podają wiele potencjalnych przyczyn poronień. Najczęstszą przyczyną poronień samoistnych są czynniki genetyczne, a dokładniej aberracje chromosomowe zarodka/płodu. Większość nieprawidłowości chromosomalnych powstaje de novo, a nie jest dziedziczona po rodzicach, więc nie jest wysoce prawdopodobne, że wystąpią ponownie.

Wady wrodzone prowadzące do utraty ciąży mogą być również spowodowane czynnikami zewnętrznymi, takimi jak:

• narażenie organizmu matki i płodu na teratogeny,
• zażywanie narkotyków lub innych środków odurzających przez matkę,
• zaburzenia metaboliczne związane z chorobą matki (źle leczona cukrzyca lub infekcja),
• zaburzenia hormonalne, immunologiczne,
• przewlekły, silny stres,
• stosowanie niektórych leków,
• narażenie na czynniki środowiskowe (np. metale ciężkie).

Ryzyko poronień wzrasta wraz z wiekiem matki, szczególnie jeśli ciąża ma miejsce po ukończeniu przez kobietę 35. roku życia.

Czy mogą występować genetyczne przyczyny poronień?  

Przyczyny genetyczne poronień mogą obejmować zmiany materiału genetycznego matki, ojca lub płodu. Nieprawidłowości w materiale genetycznym rodziców mogą obejmować aberracje liczbowe lub strukturalne chromosomów, mutacje w genach odpowiadających za metabolizm folianów i proces krzepnięcia oraz nosicielstwo choroby dziedziczonej w sposób autosomalny dominujący (np. dystonia miotoniczna) lub recesywny (np. wrodzona methemoglobinemia).

Częstą przyczyną poronień jest stwierdzenie obecności translokacji zrównoważonych u rodziców. Najczęściej diagnozuje się translokacje wzajemne, translokacje robertsonowskie i inwersje. U nosicieli translokacji zrównoważonych ryzyko wystąpienia poronienia w kolejnej ciąży lub urodzenie dziecka z wadą genetyczną zależne jest od rodzaju aberracji chromosomowej występującej u rodziców.

Inną genetyczną przyczyną poronień nawracających może być trombofilia wrodzona, która jest następstwem uszkodzenia genu matczynego czynnika V G1691A (mutacja Leiden) i genu protrombiny (mutacja G20210A).

Zwiększone ryzyko wystąpienia poronień nawracających obserwuje się również u kobiet ze stwierdzoną mutacją w genie MTHFR odpowiedzialnym za metabolizm folianów. 

Jakie badania pozwalają wykryć przyczynę poronień?

Tak jak wcześniej pisaliśmy, na wystąpienie poronienia może wpłynąć wiele czynników. Aby poznać przyczynę utraty ciąży, niezbędne jest wykonanie specjalistycznych badań. Badania te mogą obejmować parametry oceniające pracę wielu układów i narządów w organizmie człowieka w tym układu immunologicznego, hormonalnego, rozrodczego czy istnienia zaburzeń genetycznych. Poniżej przedstawiamy opis przykładowych badań, które mogą zostać zlecone parze, aby poznać przyczynę utraty ciąży.

Badania immunologiczne

Czynniki immunologiczne związane z funkcjonowaniem układu odpornościowego człowieka mogą być przyczyną nawet 60% przypadków poronień. Czynniki immunologiczne powodujące utratę ciąży można podzielić na czynniki alloimmunologiczne, czyli takie, które powodują, że organizm matki będzie traktował płód jako „obcy”, którego należy się jak najszybciej pozbyć z organizmu kobiety lub autoimmunologiczne, związane z produkcją różnych przeciwciał w tym przeciwciał przeciwjądrowych (ANA), przeciwciał antyfosfolipidowych, przeciwciał przeciwko antygenom łożyska (APA), przeciwciał anty- TG i anty- TPO.

Badania immunologiczne należy przeprowadzić u kobiety najpóźniej do 6 tygodni po poronieniu. Testy te polegają m.in. na:

• Ocenie miana przeciwciał antyfosfolipidowych, które powodują wystąpienie zespołu antyfosfolipidowego wywołującego poronienia. Objawem tej choroby jest zwiększona częstotliwość epizodów zatorowo-zakrzepowych oraz występowanie poronień, głównie w I trymestrze ciąży. W diagnostyce zespołu antyfosfolipidowego ocenia się również miano przeciwciał antykardiolipinowych (ACA), przeciwciał przeciw ß2-glikoproteinie 1 oraz antykoagulantu tocznia (LAC).  
• Ocenie miana przeciwciał anty-TG i anty-TPO, występujących w chorobach autoimmunologicznych tarczycy. Choroby te mogą powodować uszkodzenia zarodka lub płodu.
• Ocenie miana przeciwciał ANA, wytwarzanych w przebiegu tocznia rumieniowego układowego oraz twardziny układowej.

Aby ocenić, czy czynniki alloimmunologiczne są przyczyną nawracających poronień, wykonuje się ocenę antygenów HLA klasy I i II u obojga partnerów, test limfocytotoksyczny (LCT) – crossmach (FCXM) – CD3+/IgG+, identyfikujący metodą crossmach (FCXM) obecność we krwi kobiety przeciwciał przeciwko limfocytom CD3+/IgG+ partnera lub ocenę odsetkową subpopulacji limfocytów.

Badania hormonalne

Pacjentkom po poronieniach zleca się badania hormonalne oceniające poziom hormonów tarczycy w tym tyreotropiny (TSH), trójjodotyroniny (FT3) i tyroksyny (FT4) oraz stężenie hormonów płciowych – progesteronu, estrogenu, hormonu folikulotropowego (FSH), hormonu luteinizującego (LH), prolaktyny (PRL).

Badania krzepliwości krwi i morfologia 

Ocenia się takie parametry jak:

• stężenie białka S i C,
• fibrynogenu,
• anytrombiny,
• czynniki krzepnięcia VII, IX lub XI, APTT (parametr oceny wewnątrzpochodnej drogi aktywacji krzepnięcia),
• INR (badanie wykrywające zaburzenia w zewnątrzpochodnym szlaku krzepnięcia krwi wynikające z niedoborów lub nieprawidłowości czynników: II, V, VII, X oraz fibrynogenu).

Badania infekcyjne

Badania infekcyjne oceniają czy nie doszło do aktywnego zakażenia cytomegalią, różyczką, toksoplazmozą, opryszczką, listerozą, HIV, pierwotniakami lub grzybami. Aktywna, tocząca się w organizmie kobiety infekcja może być przyczyną utraty ciąży.

Badania wykrywające choroby metaboliczne np. cukrzycę, zaburzenia lipidowe

W diagnostyce cukrzycy i zaburzeń lipidowych niezbędne jest wykonanie oznaczenia glikemii na czczo, testu OGTT, stężenia insuliny, stężenia cholesterolu, triglicerydów, cholesterolu frakcji HDL i LDL.

Badania genetyczne

Badania genetyczne oceniające przyczynę poronień mogą obejmować badania materiału poronnego oraz ocenę materiału genetycznego potencjalnych rodziców w celu wykluczenia zaburzeń i chorób genetycznych.

• Analiza materiału poronnego (fragmentów zarodka lub płodu, krwi poronnej czy płynu owodniowego). Podstawowym badaniem jest wykonanie kariotypu. Na jego podstawie można ocenić, czy doszło do wystąpienia zaburzeń w liczbie lub strukturze chromosomów zarodka/płodu. Ocenę występowania ewentualnych mikrodelecji i mikroduplikacji przeprowadza się najczęściej za pomocą techniki mikromacierzowej aCGH (ang. array comparative genome hybridization). 
• Analiza materiału genetycznego rodziców – wykonuje się badanie kariotypu obojga rodziców, co pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie nosicielstwa aberracji chromosomowych przez partnerów, co jest przyczyną około 5% poronień nawracających. U kobiet wykonuje się badanie w kierunku trwałej nietolerancji glutenu (ocena zmian genetycznych w genach HLA DQ2.2 i/lub HLA DQ2.5 i/lub HLA DQ8), badania genetyczne w kierunku trombofilii oraz oznaczenie profilu KIR.

Oprócz wymienionych badań zleca się również badania obrazowe, np. USG oceniające budowę morfologiczną i funkcje narządów rodnych kobiety.