Jakie badania profilaktyczne powinieneś zrobić tego roku?
Badania profilaktyczne to niezbędny obowiązek każdego człowieka, który dba o swoje zdrowie i chce jak najdłużej cieszyć się dobrą kondycją. Niezależnie od tego, jaki tryb życia prowadzisz, podstawowe badania kontrolne wykonywane najczęściej raz do roku, mogą uchronić Cię przed długoletnim leczeniem i zahamować chorobę we wczesnym jej stadium. Jakie badania krwi warto zrobić i jak się do nich przygotować? Sprawdźmy!
▶️ Sprawdź nasz gotowy e-Pakiet – Kompleksowe badania krwi
Podstawowe badania krwi. Dlaczego są tak ważne?
Podstawowe badanie krwi, czyli morfologia, to jedno z najbardziej dostępnych i szybkich badań, które wykonasz niemal w każdym laboratorium. Wynik jest zazwyczaj dostępny już po kilku godzinach, a rezultat tego prostego i bezpiecznego badania pomoże wykluczyć najczęstsze choroby lub wskazać kierunek dalszej diagnostyki.
Badanie morfologiczne krwi polega na ocenie ilościowej i jakościowej występujących we krwi elementów morfotycznych. Krew pobiera się na czczo np. z żyły łokciowej. Krew to rodzaj płynnej tkanki łącznej, która składa się z osocza i elementów morfotycznych – erytrocytów (czerwonych krwinek), leukocytów (białych krwinek) oraz trombocytów, czyli płytek krwi.
Krew rozprowadza tlen do wszystkich tkanek i narządów organizmu oraz transportuje dwutlenek węgla, hormony i inne składniki odżywcze dla komórek organizmu. Ze względu na ogromną liczbę zadań, które pełni, jej badanie jest podstawową metodą oceny kondycji naszego organizmu.
Prawidłowe zakresy wyników morfologii krwi, nazywane niekiedy normami, zależne są od płci i wieku pacjenta. Niedobór poszczególnych elementów morfotycznych lub ich nadmiar mogą wskazywać na przewlekłe choroby, rozwijający się stan zapalny w organizmie, infekcję wirusową lub bakteryjną, zarażenie pasożytami bądź ukryte krwawienie wewnętrzne.
W przypadku zbyt niskiego poziomu hemoglobiny i niskiej liczby erytrocytów lekarz może podejrzewać anemię, niedożywienie, zaostrzenie choroby przewlekłej lub prawdopodobną ciążę.
Zaburzony poziom leukocytów może sygnalizować, że organizm walczy z rozwijającym się zakażeniem, doszło do obniżenia odporności organizmu lub mamy do czynienia z poważnymi chorobami krwi, w tym białaczką.
Właściwe połączenie wyników morfologii z innymi objawami, takimi jak przemęczenie, ból głowy lub brzucha, zawroty głowy czy gorączka daje lekarzowi wstępny obraz stanu zdrowia pacjenta i pozwala skierować na bardziej szczegółowe badania.
Jakie badania krwi należy wykonywać poza podstawową morfologią?
Badania profilaktyczne powinny też obejmować OB (odczyn Biernackiego), wskazujący na stan zapalny w organizmie, a w przypadku podejrzenia stanu zapalnego pomiar stężenia CRP, tzw. białka ostrej fazy, którego podwyższony poziom bardziej specyficznie niż OB wskazuje na stan zapalny, pozwalając wstępnie cenić jego przyczynę (infekcja wirusowa czy bakteryjna).
Kolejnym ważnym wskaźnikiem kondycji organizmu są hormony tarczycy– badania profilaktyczne raz do roku rozszerz o sprawdzenie poziomu TSH (hormonu tyreotropowego) regulującego działanie tarczycy i hormonu tarczycy FT4 (tyroksyny) produkowanego przez tarczycę.
Badania profilaktyczne zalecane po 30 roku życia to także badanie poziomu glukozy we krwi, które pozwala wykluczyć cukrzycę, a także testy czynnościowe wątroby, czyli tzw. próby wątrobowe. Wszystkie badania można wykonać w ramach jednego pobrania krwi obwodowej.
Badania profilaktyczne zalecane kobietom po 30 roku życia
Jeśli już wiesz jakie badania krwi należy zrobić w celu wykluczenia potencjalnych chorób, to wiedz, że warto również pomyśleć o wykonaniu kilku innych badań diagnostycznych, które pozwolą uchronić się przed nowotworem lub przewlekłymi chorobami cywilizacyjnymi.
Raz do roku każda kobieta powinna wykonać cytologię ginekologiczną – to szybkie badanie, które wykrywa zmiany w obrębie szyjki macicy. Wskazane jest też wykonywanie USG piersi, można także rozważyć poziom stężenia witaminy D, której braku można doświadczać zwłaszcza zimą, a która wpływa na wiele procesów w naszym organizmie – jej deficyt może powodować problemy ze snem, koncentracją oraz obniżenie nastroju.
Badania profilaktyczne zalecane mężczyznom po 30 roku życia
Większość badań zalecanych kobietom jest także wskazana u mężczyzn. Mężczyźni powinni częściej niż kobiety wykonywać lipidogram, badanie zawartości różnych form lipidów i cholesterolu we krwi, które określa ryzyko chorób serca i krążenia. Nawet zdrowa osoba, bez względu na płeć, powinna raz na 1–2 lata wykonać ogólne badanie moczu.
Mężczyźni powinni pamiętać o kontrolowaniu ciśnienia tętniczego krwi oraz samobadaniu jąder, a w przypadku wykrycia ewentualnej zmiany, natychmiast skonsultować ją z lekarzem (np. z urologiem). Jeżeli w rodzinie pacjenta występowały przypadki raka prostaty, warto pamiętać o regularnym oznaczaniu stężenia antygenu PSA.
Jeśli pacjent uskarża się na problemy trawienne, a jego wyniki morfologii krwi budzą wątpliwości, lekarz może zalecić dodatkowe badania endoskopowe – kolonoskopię i gastroskopię, w celu wczesnego wykrycia zmian w obrębie przewodu pokarmowego.
Bibliografia:
- Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, Interna Szczeklika – mały podręcznik 2019/20.
- Beata Hoffman, Krzysztof Koper, Profilaktyka chorób nowotworowych, wydawnictwo PZWL.
